ميدان توپخانه

    جلال فرهمند

ميدان توپخانه از وسيع ترين ميدانهاي تهران قديم محسوب مي شد اين ميدان در زمان ناصرالدين شاه احداث شد و حصاري از دو طبقه ساختمان طاق ضربي به دورش كشيده شد و توپچي ها و توپهاي آنان در آن، جا داده شدند.
در چهار گوشه اين ميدان در طول زمان ساختمانهاي مختلفي بنا گرديد كه در جاي خود از مهم ترين تاسيسات مملكتي محسوب مي شد.

 ابتدا بناي يكنواخت منظمش خراب شده سمت غربش ساختمان نظميه و در طرف شرقش بناي بانك شاهنشاهي برپا گرديد و سپس شمالش اداره بلديه ساخته شد و پس از آن در جنوبش اداره بي سيم بنا شد و مجددا نظميه تغيير شكل گرفته ظاهرش تجديد بنا گرديد و در ضلع جنوب غربي اش اداره عبور و مرور (راهنمايي و رانندگي) ساخته شده، بانك شاهنشاهي اش تغيير شكل داده شد بناي اولي بنيان كن و جايش ساختمان جديد بانك بازرگاني تاسيس گرديد. ساختمان بي سيم نيز تغيير شكل داده و به جايش ساختمان پست و تلگراف و تلفن تاسيس شد. ساختمان بلديه نيز كه به شهرداري تغيير نام داده بود كلا تخريب گرديد و فعلا به جايش ترمينال اتوبوس راني شركت واحد مستقر است و بناهاي موجود شمالي آن هنوز به علت بناي سابق الذكر شهرداري به پشت شهرداري موسوم است. همچنين وسط اين مبدان بارهاي شكل عوض كرده زمينش پائين و بالا شده، درختانش تبديل به چمن و حوضش از يك آبگير تغيير يافته بيش از يك متر و نيم از حوض اول بالاتر آمده است.

خيابانهاي متعددي به اين مبدان وصل مي شد كه هر خيابان با دروازه أي به ميدان منتهي مي گرديد. خيابان چراغ برق (اميركبير)، خيابان لاله زار، خيابان علاءالدوله (فردوسي)، خيابان باغشاه (سپه)، خبابان باب همايون و خيابان ناصري (ناصرخسرو) از جمله آن خيابانها هستند.

وقايع ميدان

با اين سابقه طولاني اين ميدان شاهد حوادث و وقايع مهمي بود كه به مهمترين آن اشاره مي كنيم: اعدام شيخ فضل الله نوري در دوره مشروطه و اعدام اشخاصي چون نايب حسين كاشي و پسرش ماشاءالله خان و اصغر قاتل و محمود قاتل در دوره پهلوي. مراسم ديگري نيز چون شتر قرباني در عهد قاجار و آتش بازي نيز برگزار شد.

 

عمارت بانك شاهنشاهي و خيابان چراغ برق	ساختمان مخابرات و خيابان ناصري
مراسم رژه افراد مسلح در ميدان توپخانه	ضلع جنوب غربي و ساختمان نظميه خيابان و باب همايون
0نماي كلي ميدان توپخانه ( عهد پهلوي ) ساختمانها : شهرداري ، شهرباني و پست و تلگراف و تلفن	عمارت قديمي بانك شاهنشاهي  ( ضلع شرقي )
اعدام ميرهاشم تبريزي به دست مشروطه خواهان در ميدان توپخانه	عمارت بلديه از نماي نزديك
ضلع شمالي ميدان توپخانه كه بعدها ساختمان بلديه در آن بنا گرديد( 1295 ه . ق )