هر چند در دورة معاصر ايران آدمهاي معروف به ابوالمشاغل زياد هستند ولي شايد هيچ كدام به پاي ابوالمشاغلگي احمدقوام ‏السلطنه يا امر حضور يا وزير حضور و يا جناب اشرف نرسند. مردي كه از دوران جواني تا كهولت مصدر امور بسياري بود و نام سالها عنوان اول روزنامه‏هاي ايران شد.

             و در يك دورة ديگر يعني حدود سي سال بعد: پنج بار به نخست‏وزيري رسيد و ده كابينه معرفي كرد و سه سال فرماندار كل   خراسان و سيستان بود و دو دوره يعني چهارم و پنجم به وكالت مجلس شوراي ملي رسيد. وي در سال 1252 شمسي برابر با 1290ق در تهران به دنيا آمد. پدرش ميرزاابراهيم معتمدالسلطنه بود. خاندان وي از دورة كريمخان زند در امور حكومتي دستي بر آتش داشتند. مادرش نيز طاووس خانم دختر ميرزا محمدخان مجدالملك سنيكي بود. وي يك برادر تني به نام حسن داشت كه همان وثوق‏الدوله معروف است كه به خالق قرارداد 1919 موسوم شد.

به هر حال با توجه به درباري بودن خاندان وي، ورود او به كارهاي حكومتي چندان دور از انتظار نيست. او در مدت تحصيل زيرنظر دايي خود ميرزاعلي خان امين‏الدوله تربيت يافت. از برجسته‏ترين هنرهاي وي در اين دوره خوشنويسي است كه بعدها همين خوشنويسي و زبان‏داني وي موجب ورود به كارهاي مهم گرديد و حتي فرمان مشروطيت و خط خوش آن زمان يادگاري از قوام‏السلطنه است.  

     ظهور سيدضياء مصادف با زنداني شدن قوام بود و سرنگوني وي همزمان با طلوع ستاره اقبال قوام‏السلطنه در ايران شد. كل دوره‏هاي صدارت قوام با جار وجنجال و شلوغي و تظاهرات همراه بود و هيچ كدام از كار بركنار شدنهايش بدون جنجال پايان نپذيرفت. سه بار پس از بركناري از صدارت اموالش غارت يا مصادره شد و ميليونها تومان پول به قيمت آن زمان از كفش رفت ولي ظاهراً املاك لشت نشاء آنقدر درآمد داشت كه سريعاً آن را جبران كند.

آخرين نخست‏وزيري قوام، آخرين كار وي نيز بود و به زباني ديگر اخرين اشتباه سياسي قوام‏السلطنه. 26 تير 1331 مجلس به وي راي اعتماد داد و روز 27 تير اعلاميه معروف “كشتيبان را سياستي دگر آمده از راديو قرائت كرد. حكومت 5 روزه قوام در سي تير همان سال با تظاهرات گسترده مردم و كشت و كشتار زياد سرنگون شد و براي بار سوم و آخر اموال وي توقيف شد. در سال 1334 در حالي كه قوام 82 ساله بود پس از سالها تلاش سياسي پرهياهو در تهران درگذشت.

يادگار به جناب آقاي دكتر علي اميني 12 مهر 1325

اشرف پهلوي و احمد قوام

 

در اين شماره ماهنامه بهارستان تعدادي از عكسهاي قوام‏السلطنه از دوره قاجار و پهلوي انتخاب شده‏اند كه با هم مي‏خوانيم:

 

احمد قوام در سالهاي پايان عمر

احمد قوام نخست‏وزير به اتفاق عده‏اي از اعضاي هيئت اعزامي ايران شوروي (1324)

احمد قوام نخست‏وزير به اتفاق اعضاي كابينه خود (1325) از چپ: محمدحسين فيروز، احمد اميراحمدي، مظفر فيروز، انوشيروان سپهبدي، احمد قوام، فريدون كشاورز، اللهيار صالح، ايرج اسكندري، عبدالحسين هژير، منوچهر اقبال، مرتضي يزدي، شمس‏الدين

 

احمد قوام نخست‏وزير  1324

احمد قوام نخست‏وزير به اتفاق چند تن از اعضاي كابينه احمد قوم نخست‏وزير به اتفاق اعضاي كابينه خود

احمد قوام در مجلس شوراي ملي

.