1- تذكره‌السلاطين           آن گماشته سفارت هلند،...

2- ضرب‌المثل                بر قوزك پايش لعنت

  تذكره السلاطين

آن گماشتة سفارت هلند، آن قزاق بالابلند، آن زمان كه شيرخواره بود به همراه مادر از آلاشت به تهران عزيمت همي كرد، درطويله‏اي رها شد، در آن برودت و بوران كوهستان.

چنين است كردار اين چرخ پير

ستاند ز فرزند پستان شير

ليك بدان سبب كه بچه اگر آب دماغ خويش بخورد سير شود بر بقا مداومت نمود و عزرائيل را عذر همي خواست.

   باري، نخستين “مهد كودك“ طفل “طويله“ بود و اين در ضمير ناخودآگاهش مضبوط بماند، تا آن زمان كه به سلطنت رسيد “مجلس شورا“ را طويله خواند، و نيز همين مجلس بود كه راي بر خلع احمدشاه و سلطنت وي داده بود كه گفته‏اند: ميراث شغال به گرگ همي رسد.

   اما از ميان مجلسيان چند تن مخالف بودند، از جمله آقاسيدحسن مدرس كه هماره گفتي: اينجا اردستان نيست كه باج به شغال دهيم؛ كه آخرالامر جان بر سر اين سخن نهاد.

     در باب بزرگي و گدايي رضا، از آن رو كه از “طويلت“ به “سلطنت” رسيد بزرگيش به نواب مي‏ماند و گداييش به عباس دوس.

   نقل است سال دمپختكي كه قطحي عظيمي درافتاده بود و سلطان احمد، خود، غلة مخلوق احتكار مي‏فرمود؛ رضا، قزاق همي بود و در ماتيشگاخانه (1) پست مي‏داد، با تني چند از رفقاي شرتي شپكي، عرق سگي در خندق بلا مي‏ريختند،(2) (و اين مرحلت را “شيرگيري“ مي‏گفتند) زان پس سوار بر بطري مي‏شدند (و اين مرحلت را “شغال مست“ مي‏گفتند كه آخر مستي بود)، پست رها كرده لولة مويين در تغار ماست بقال فرود برده تا مزة ايشان باشد. و در چال يل يلي مي‏خواندند به لهجة چاله ميدان و در دستگاه هشلهف:

به خونت اومدم دوغم ندادي

به دنبال سرم ماس مي‏فرستي

    القصه اردشيرجي نامي بود از زرسالاران پارسي هندوستان، انجليسي‏الاصل و جاسوس اندر جاسوس، پدر اندر پدر، عليه ما عليه؛ (3) در پير بازار رشت رضاخان را كشف نمود كشف نمودني، بدانسان كه كريستف كلمب امريكا را و مندليف جدول تناوبي عناصر را.

   نقل است اردشيرجي شبهاي بسيار، كل كل كرد تا مخ رضا ماكسيم را بزد (4) و در كاسة ژنرال آيرونسايد گذاشت.

   از آنجا كه موي عزرائيل بر تن رضا بود  آيرونسايد وي را پسنديد ليك استاروسلسكي و قزاقانش كه برآمدگان روس بودند در فاصلةحكومت تزار و انقلاب اكتبر در نوسان بودند، و دو دسته شدند. گروهي شعار مي‏دادند: رضا بايد ديده شود

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

 ضرب المثل