زنان هنرمند
مريم بانو نائيني
درباره اين بانوي هنرمند، زندگي و زمان مرگ و مدفن وي اطلاع چنداني در دست نيست. وي از زنان خوشنويس قرن چهاردهم هجري و نوه حاج عبدالوهاب نائيني بود. او را به عنوان يكي از استادان خط نسخ معرفي مي‌كنند. از وي يك نسخه قرآن در كتابخانه سلطنتي بوده كه به ناصرالدين شاه قاجار هديه نموده. اين قرآن در قطع وزيري و با جلدي روغني است. دو صفحه افتتاح قرآن، تقدير‌نامه‌اي با امضاء مريم بانو نائيني نوشته شده است؛ با اين مضمون: "امروز كه سرير سلطنت دولت عليه ايران به وجود مبارك ناصرالدين شاه مزين است. اين كمينه كنيز ديرينه را هم تكليفش پنبه‌ريسي بود خيال خوشنويسي دامنگير شد. پيشكش نموده حرّره مريم من نواده مرحوم حاج عبدالوهاب نائيني اعلي الله مقامه. في شهر جمادي‌الاولي من شهور سنه 1302هـ. ق."
حيران خانم
حيران خانم از زنان شاعر ساكن در آذربايجان كه در قرن 12هـ. ق در نخجوان به دنيا آمده بود. وي دختر يا خواهر كريم خان كنگرلو، آخرين حاكم خاندان كنگرلوي دنبلي نخجوان بود.
اين خانواده بعد از جنگ‌هاي ايران و روس و با شكست ايران از روس، به دليل ارتباط و اطاعت از حكومت ايران، به ايران آمده بود و در حمايت دولت ايران قرار گرفتند. از نام واقعي و زندگي "حيران" اطلاع چنداني در دست نيست، تنها با توجه به برخي اشعار او به نظر مي‌آيد كه در دستگاه حكومتي عباس ميرزا رفت و آمد و با حرمخانه شاهي ارتباط نزديك داشته است.
ديوان حيران حدود 4500 بيت شعر دارد كه مركب است از قصايد، غزليات، مقطعات، ترجيعات و رباعيات كه در كتابخانه مركزي تبريز نيز موجود است.
وي به فارسي و تركي اشعاري دارد. با وجود آن كه در خانواده‌اي اشرافي رشد يافته و با دستگاه سلطنتي نيز آمد رشد داشته ولي در اشعار خود از فقرا و طبقات محروم اجتماع نيز ياد مي‌كند و تأسف و اندوه خود را بابت زندگي آنها ابراز مي‌نمايد.
صد شكر مهياست سحور و شامم ليكن به خوشي نمي‌رود ايامم
چون ياد فقيران ز دلم مي‌گذرد پالوده چو زهر مي‌شود در كامم
138
شماره ۵ 
نسخه قابل چاپ
ارسال برای دوستان
- 