مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران IICHS

سکينه کريمي

org

حسن افشار فرزند دکتر علي افشار در 1293 خورشيدي در تهران به دنيا آمد. تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در مدرسه فردوسي و ثروت تهران به پايان رسانيد.1 در سال 1311 به مدرسه عالي حقوق رفت و با ارائه پايان نامه اي تحت عنوان "عقد هبه" موفق به دريافت ليسانس حقوق قضايي شد. سپس به فرانسه رفت و مدت دوسال در آنجا ادامه تحصيل داد و به موفقيتهاي تحصيلي فراواني دست يافت که عبارتند از: دريافت ديپلم عالي دولتي اقتصاد از دانشکده پاريس، ديپلم تحصيلات عالي دولتي حقوق، ديپلم عالي مدرسه عالي جرم‌شناسي پاريس و اخذ درجه دکتراي دولتي حقوق و اقتصاد با رائه پايان نامه‌اي تحت عنوان " سازمان اعتبار دهقاني در ايران". ²

وي پس از پايان تحصيلات، مدتي به عنوان استاد در دانشکده بين المللي حقوق تطبيقي استراسبورگ به تدريس پرداخت. در سال 1322 به ايران بازگشت و به عنوان دانشيار دانشکده حقوق دانشگاه تهران مشغول به کار شد.

پس از آن که "حزب ايران" با "حزب توده ايران" و "دموکرات آذربايجان" ائتلاف کردند، عده‌اي از افرادي که مخالف اين ائتلاف بودند "حزب وحدت ايران" را تاسيس کردند. افشار يکي از اعضاي منتخب شوراي عالي اين حزب بود. از ديگر اعضاي شوراي عالي افرادي نظير هادي اشتري، ناصر اعتمادي، ملک‌الشعراي بهار، ناصر نجمي و حسن نزيه بودند. ارگان حزب وحدت ايران روزنامه شفق بود که امتياز آن را دکتر جزايري گرفته بود.³

افشار در سال 1332 در دوره هجدهم قانونگذاري با کسب 41350 راي و در سال 1335 در دوره نوزدهم قانونگذاري با کسب 42712 راي از تهران به نمايندگي مجلس شوراي ملي انتخاب گرديد. هنگامي که دکتر موسي عميد وفات کرد سمت رياست دانشکده به ايشان رسيد. ⁴ وي مدت سه سال رياست دانشکده حقوق و علوم سياسي را برعهده داشت. مدتي هم وکالت دادگستري نمود و از آنجايي که به زبان فرانسه تسلط داشت غالبا وکالت شرکتهاي خارجي را مي‌پذيرفت. وي مدت 25 سال در دانشکده حقوق به تدريس اشتغال داشت و جزوات درسي خود را که ترجمه‌اي از حقوق فرانسه بود به چاپ رسانيد.

[2- 8765 - 4ع]

حسن افشار پس از تشکيل کميته حقوق تطبيقي در ايران، به سمت دبير کل آن کميته انتخاب گرديد. او درسال 1328 به سمت رئيس قسمت حقوق مدني تطبيقي سومين کنگره بين المللي حقوق تطبيقي در لندن، در سالهاي 1336 و 1341 (1958 و 1963 ميلادي) مخبر حقوق کار و در پنجمين و ششمين کنگره بين‌المللي حقوق تطبيقي در سال 1341 (1963 م) به عضويت آکادمي بين المللي حقوق برگزيده شد. وي از سال 1962 تا 1963 ميلادي در دانشکده‌هاي استراسبورگ، هلسينکي و تريست به عنوان استاد تدريس مي‌کرد. ⁵

دکتر افشار علاوه بر تدريس، مشاغل و سمتهاي ديگري را نيز عهده‌دار بود که عبارتند از: مشاور کميسيون ارز، مشاور اداره حقوقي و رئيس اداره کل مال الاجاره‌ها، مدير عامل و رئيس هيئت مديره شرکت پنبه از زمان تشکيل سازمان برنامه، معاون دانشکده حقوق از 15 اسفند 1328 تا 21 فروردين 1330، معاون و کفيل وزارت کار، عضو شوراي پول و اعتبار وزارت دارايي (1342)، رئيس دانشکده حقوق (1342، 1345)، عضو هيئت معتمدان جهت رسيدگي به اتهامات نخست‌وزيران و وزيران ⁶، عضو شوراي مرکزي دانشگاهها (1346)، عضو کميسيون امور بين‌المللي کانون وکلاء وزارت دادگستري (1347)، دبيرکل شوراي سازمان برنامه، عضو لژهاي فراماسونري فردوسي و بوعلي سينا ⁷، عضو گروه سياسي "دوره" ⁸، رياست جمعيت حقوقدانان ايران و آمريکا، عضو باشگاه دوستداران فرانسه، از موسسين احزاب وحدت ايران، سوسياليست ايران و حزب مردم. ⁹

تاليفات او: تبعيد مکمل از نظر حقوق جزا به زبان فرانسه، مقدمه حقوق تطبيقي ،‌ سازمان اعتبارات دهقاني ايران. ¹⁰او دوبار ازدواج کرد. همسر اولش در يک تصادف رانندگي درگذشت. سپس با تاج‌الملوک اتحاديه، که قبلا همسر سپهبد زاهدي بود، ازدواج کرد. سرانجام دکتر افشار در سال 1371 در تهران از دنيا رفت.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. باقر عاقلي، شرح حال رجال سياسي و نظامي معاصر ايران، ج1، (تهران: نشر گفتار؛ نشر علم، 1380)، ص 151.

2. منوچهر نظري، رجال پارلماني ايران (از مشروطه تا انقلاب اسلامي)، (تهران: فرهنگ معاصر، 1390)، ص122. ‎

3. ناصر نجمي، بازيگران سياسي عصر رضا شاهي و محمدرضا شاهي، (تهران: انيشتين، ‎۱۳۷۳)، ص 132.

4. ايرج افشار، سواد و بياض، (تهران: اساطير، ‎۱۳۸۹)، ص 241.

5. منوچهر نظري، ص 123.

6. اطلاعات سالانه، 1345، ش 5، ص 55.

7. فراماسونها و روتارينها و لاينزهاي ايران، (تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1377)، ص 113.

8. غلامرضا نجاتي، ماجراي کودتاي سرلشکر قرني، (تهران: موسسه خدمات فرهنگي رسا، ‎۱۳۷۳)، ص 45.