عليرضا اسماعيلي

تشکيل سلسله صفوي توسط اعقاب شيخ صفي‏الدين اردبيلي و مريدان آنها به سال 907هـ .ق که برخي از مورخان آن را دولت ملي ناميده‏اند، سرآغاز ايجاد حکومتي با صبغه مذهبي شيعي بر سراسر خطه ايران بود. صفويه نه‏تنها اولين حکومت مرکزي پس از ورود اعراب مسلمان به ايران را بنا نهادند بلکه مذهب تشيع را نيز به عنوان مذهب رسمي ايرانيان اعلام کردند. اصفهان شهري که پيش از اين نيز سابقه دارالحکومه‏اي داشت، پس از تبريز و قزوين بنا به مقتضيات سياسي و امنيتي به عنوان سومين پايتخت اين سلسله برگزيده شد. شاهان صفوي که خود را پاسداران مذهب تشيع معرفي مي‏کردند، براي ترويج و تبليغ سراسري آموزه‏هاي شيعي، علماي جبل‏ عامل لبنان را به ايران دعوت کردند و تا زمان شاه‏عباس بسياري از علما نسب و تباري لبناني داشتند. اما اصفهان نسلي از علماي شيعه را در دامان خود پرورش داد که تباري ايراني داشتند. از اين دوران است که مجلسي‏ها ــ پدر و پسر ــ و نوه دختري علامه محمدباقر مجلسي به نام ميرمحمدحسين خاتون‏آبادي از چنان جايگاه معنوي و مادي بالايي برخوردار شدند که توانستند به مقام «صدر» ــ مقامي رسمي که از طرف دولت بر مؤسسات و امور مذهبي نظارت داشت و شيخ‏الاسلام را که رئيس بزرگ گروههاي مذهبي بود انتخاب مي‏کرد ــ دست يابند. ¹