بناهاي تاريخي

امامزاده آمنه خاتون 

آسيه آل­احمد

يکي از زيارتگاههاي شهر قزوين بقعه امامزاده آمنه خاتون يا امينه خاتون مي‌باشد. اهالي از او به عنوان دختر امام جعفر صادق ‌(ع) ياد مي‌کنند ولي در برخي منابع او را دختر امام موسي کاظم (ع ) معرفي کرده‌اند.¹ مدرکي مکتوب از صاحب مدفن در بنا وجود ندارد.²

اين بنا متعلق به دوره صفويه در ميان گورستان محله پنبه ريسه شهر قزوين واقع شده است. شکل ظاهري آن به «صورت مخروطي و قسمت پايين ساختمان از سنگهاي صاف و روسازي آن از کاشيهاي رنگارنگ مي‌باشد ... در ورودي آن رو به جنوب است و داخل حرم در يک قسمت صندوق کوچک است ... در اين مقبره چاه عميقي است که گويا متجاوز از چهل متر گودي آن است سابقاً مردم براي حوائج خود عريضه به نام حضرت صاحب‌الزمان مي‌نوشتند و به آن چاه مي‌انداختند».³

دکتر پرويز ورجاوند معماري اين بنا را چنين توضيح داده است:

             نقشه هسته اصلي حرم هشت ضلعي است و در بدنه هر ضلع طاقنمايي با قوس کليلي (يک نوع قوس کم خيز ايراني بدون تيزِي) اجرا شده است. پوشش بقعه به ياري کاربنديهاي ميان قوسها انجام گرفته و ستاره‌اي هشت پر را عرضه مي‌کند. محرابي با تزئينات مقرنس در آن وجود دارد... هيچ گونه تزئيني به جز يک پنجره مشبک گچي زيبا در درون بقعه اجرا نشده است. در نماي خارج، بقعه به صورت يک برج استوانه‌اي شکل که گنبدي بر فراز آن است ديده مي‌شود. نماي شمالي بنا روشنگر آن است که بعد از ساختن هسته مرکزي يعني برج استوانه‌اي شکل در دو جانب آن دو واحد ديگر بنا کرده‌اند. بناي جانب راست يا شرقي رواق مستطيل شکل است که سقف آن به کمک قوسهاي آجري پوشيده شده است و بخشي از بدنه استوانه‌اي بقعه در آن ديده مي‌شود. رواق مزبور از افزوده‌هاي دوران قاجار است که از آن با ورودي کم ارتفاعي به بقعه راه مي‌یابند اطراف آن را با قطعه سنگهايي نظير نماي استوانه‌اي خود بقعه پوشش کرده‌اند. در جانب غرب نيز در چند دهه پيش شبستان مستطيل شکلي ساخته‌اند که همچنان قسمتي از ديوار بدنه استوانه‌اي شکل بقعه در آن ديده مي‌شود. در نماي بخش مرکزي در زير گنبد در دو رديف نخست با آجرهاي لعابدار و در بالاي آن به بلندي 80 سانتي متر با کاشي هفت رنگ و نگاره‌هاي گياهي، بدنه يا گردني گنبد تزئين شده است... در صحن چند قبر قديمي هنوز برجاي مانده است ... که دو سنگ قبر با تاريخهاي 1140 و 1183هـ ق شناسايي شده است. ⁴

.

_______________________________