Baharestan

زهره چشمي که رضا از همگان گرفته بود بسنده مي کرد تا عبدالحسين خان فرمانفرما (هزاردستان) که روزي رضا گماشته در ِ خانه اش بود، اُتُل فرزند مستفرنگش، نصرت الدوله را پيشکش وي نمايد. آن زمان رضا با ملبوس نظامي با رولز رويس نصرت‌الدوله عکس يادگاري همي گرفت؛ کز بد قمار هر چه ستاني شيتيل بود.

رضا پيشتر زانکه بر خر مراد سوار شود، مورچه سواري همي کرد و قاپ بسياري را دزديد و چنان عابدنمايي کرد که مپرس؛ عابد و زاهد و مسلمانا. و جماعتي ساده لوح برايش شعار سر دادند:

ليک پس از آنکه به مشروطه اش رسيد که همانا سلطنت مطلقه بود، در وصفش چنين مي سرودند:

و اين بدان سبب بود که مي خواست از دنيا، خاصه فرنگ عقب نماند به جهت پيشرفت آن بلاد در صناعات و اختراعات و اکتشافات، پس همزمان با اختراع هواپيماي جت در ينگه دنيا او نيز کشف حجاب فرمود. و ما ادريک مالکشف حجاب؟

گفت: عهد رضا را چگونه ديدي. آهي در داد و گفت: سست تر از عهدِ سپهدار رشتي.

فروغي ذکاءالملک را گفتند ما را نصيحتي مي کن گفت: چه رفاقت با صاحب منصب چه انگشت در سوراخ عقرب. که هر کس دمش به دم گاو بسته است سفر قندهار هم بايد برود. و آن «زنِ ريش دار» سختي نغز گفتي در فوايد دست بوسي که : دستي را که نمي توان بريد بايد بوسيد.

گفتند: از مردم که با صيانت تر؟ گفت: آنکه زبان خود نگه دارد.

رضا روزي قرارداد دارسي در آتش بخاري افکند و چالشي با سفارت انگلستان درافتاد ليک کافه انام که بر سُخرگي آن آگاهيده بودند شعري خواندند بر اين نمط :

از مهمتر پيشرفتهاي عهدِ رضا، در علوم پزشکي بود. پزشکي بود احمدي نام شهره آفاق. انژکسيون مي زد انژکسيون زدني. اطباء فرنگ در حذاقت او انگشت تعجب به دندانِ ملامت مي گزيدند.

گفت: احمدي پزشک بود. گفت: نه. گفت: پس چه بود؟ گفت: آمپول زن. بالجمله بي هنجار مردي بود.

آن روز که وزير با صلابت دربار عبدالحسين خان تيمورتاش با آن دبدبه و کبکبه مراسم ديدار رضا از دوستاق قصر را برگزار مي کرد. بيچاره نمي دانست که خود قرباني آن خواهد شد.

رضا را اعتقادي تمام بود: تيمورتاش خرِ خويش دو سره کرايه داده، دو دستماله مي رقصيد. پس صابون زير پايش بماليد و وي را از قصر پهلوي به قصر قاجار آورد و مگس در شعله زردش انداخت.

نقل است پزشک احمدي که درآمد بي تاب شد. آنگاه مثل آن موش که روي قالب صابون نشسته باشد پزشک احمدي را مي نگريست و مي گريست. نمرده عزا گرفته بود و پيش از مرگ واويلا مي کرد. پزشک احمدي آرامش کرد انژکسيون بزد و او را کُشاند.

رضا فرزند ذکور عبدالحسين خان فرمانفرما را نيز کشاند اما بر قسمي ديگر در زندان سمنان او را حبس فرمود در و پنجره ها را گل گرفت و پس از يک هفته ديوار بشکافتند. از گرسنگي لنگه کفش خويش فرو بلعيده بود.

و علي‌اکبرخان داور وقتي دانست که بايد بميرد ترياق و مسکر ممزوج نمود و به نشئه از دنيا رفت. در کنار جنازه اش چند بيتي شعر يافتند:

گفت در سياست سه مردند که ايشان را چهار نيست. تيمورتاش به دربار، نصرت‌الدوله به دارايي، و علي اکبرخان داور به عدليه؛ که ايشان سه تفنگداران اند.

پيشتر زانکه غوغاي جنگ جهانگير برپا شود، رضا نعل وارونه همي زد و بر آلمان گرايش يافت زيرجلٌکي. باز خلق را همهمه اي درافتاد:

از قضا، رضا را گفت وگويي درگرفته بود با فردي اجنبي؛ ژنرال ريگان نامي که فرانسوي‌الاصل بود از پدر و مادري انگليسي که مستشار نظامي همي بود و جاسوس بود. رضا به گاه سان نمودن از ارتش وي را گفت: اين ارتش را در برابر تهاجم شوروي چگونه بيني؟ گفت : پنج دقيقه تاب مقاومت بيش نتواند. رضا برآشفت و آن جاسوس را اخراج همي کرد. ديگرانش تشنيع زدند که اي ريگان اين چه بود که گفتي. گفت: اين بدان گفتم که رضا را خوش آيد. دقيقتي هم نتواند که تاب آورد.

کله اش بوی قورمه سبزی می دهد

اين ضرب المثل کنايه از در معرض خطر قرار گرفتن و عاقبت کار را نسنجيدن است. مطلب از اين قرار است که در گذشته گاهي براي تنبيه کردن افراد از آنان خورشت، آبگوشت، کباب و ديگر اغذيه را تهيه مي کردند. براي نمونه به اختصار به چند مورد مي پردازيم:

به نقل از عالم آراي عباسي، شاه اسماعيل اول فرمان داد مرادبيک را زنده زنده کباب کردند و خوردند.

آبگوشت حاج ابراهيم کلانتر نيز معروف است. فتحعلي شاه وي را زنده زنده در ديگ انداخت و آبگوشت تهيه کرد.

نقل است در ماجراي قخطي نان، ظل‌السلطان چند تن از نانوايان را در ديگ انداخت و دستور داد از آب آن تريد کنند و بخورند.

اين موارد مختص ايران نبوده است، مثلاً در مصر، نازلي (دختر نخستين خديو مصر) که از توجه شوهرش به کنيز برآشفته بود براي ناهار شوهر از سر کنيز کوفته برنجي درست کرد (در سرش برنج ريخت) بالاي اجاق نهاد و بعد از طبخ از شوهرش پذيرايي کرد.

به هر حال اين ضرب‌المثل مربوط به زماني است که از گوشت انسان اغذيه تهيه کرده‌اند.