موسسه
مطالعات تاريخ معاصر ايران (رجال) WWW.IICHS.ORG
موسي اسدي
عبدالحسين هژير در سال ۱۲۸۰ شمسي در تهران متولد شد. تحصيلات ابتدايي را در مدرسه مظفري بپايان برد. چندي در دارالفنون درس خواند. سپس به مدرسه علوم سياسي رفت و در سال ۱۲۹۸ از مدرسه علوم سياسي ديپلم گرفت. او زبانهاي فرانسه، روسي و انگليسي را فرا گرفت و در اوايل سال ۱۲۹۹ به خدمت وزارت خارجه در آمد و در اداره دارالترجمه با عنوان مترجم مشغول به کار شد.1 در سال ۱۳۰۹ بنا به سفارش انگليسها به وزارت راه منتقل گرديد و سمت بازرس را به خود اختصاص داد. در دوران وزارت سيد حسن تقي زاده به سال ۱۳۱۲ از وزارت راه به وزارت دارائي منتقل گرديد و سمتهاي مختلفي پيدا کرد تا بر مسند مدير کلي وزارت دارايي تکيه کرد و چندي هم بازرس دولت در بانک ملي بود. بالاخره با هماهنگيهاي پشت پرده و سفارشات خاص در کابينه هاي سياسي، قوام، حکيمي و ساعد به وزارت رسيد. خانم لمبتن رئيس اطلاعات سفارت انگليس نردبان ترقي هژير به مدارج عالي بوده است.2 هدف از اين سفارشات تثبيت قرارداد ۱۹۳۳ نفت جنوب ايران به مدت نيم قرن براي انگليسيها بود.3
از کارهاي هژير صدور نامه مفاصا حساب شرکت نفت ايران و انگليس بود. با صدور اين نامه هژير در داخل به جانبداري از منافع شرکت نفت ايران و انگليس متهم شد.4 در ارديبهشت ۱۳۲۷ که دولت 157 روزه حکيمي در آستانه سقوط قرار گرفت، با حمايت انگليسيها، دربار و بالاخص اشرف پهلوي، مجلس در 25 خرداد هژير را به عنوان نخست وزير برگزيد. مردم و در رأس آنها آيت الله کاشاني که از ماهيت واقعي هژير خبردار بودند روزهاي 25 و 26 خرداد در مسجد شاه و بازار، اجتماعي عظيم بر ضد هژير بر پا کردندکه حضور تعداد زيادي طلبه و بازاري در آن مشهود بود. مخالفان با پرچمهاي سياه و شعارهاي مخالف دولت در خيابانهاي لاله زار و شاه آباد به حرکت درآمدند و شعار مرده باد هژير سر دادند. و اعلاميه اي هم از طرف آيت الله کاشاني در مخالفت با دولت هژير پخش شد.5 اين حرکت در روز پنجشنبه 27 خرداد به رهبري نواب صفوي رهبر فدائيان اسلام که پرچم سرخ در دست داشت ادامه داشت که منجر به درگيري بين مردم و نيروهاي انتظامي شد و تعدادي از طرفين مجروح شدند. اما بالاخره هژير در جلسه 8 تير همان سال با 88 رأي از 96 رأي به سمت نخست وزيري منصوب گرديد.6
جمعه 13 محرم (10 آبان) هنگامي که از طرف دربار در مسجد سپهسالار به مناسبت ايام محرم مراسم روضه خواني برپا بود و هژير به عنوان متولي مراسم در مسجد حضور داشت توسط يکي از فدائيان اسلام، سيد حسين امامي اصفهاني که رو به روي هژير نشسته بود با اسلحه مورد هدف قرار گرفت و پس از انتقال به بيمارستان شماره 2 ارتش درگذشت. هژير از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۸ش، دوبار وزير پيشه و هنر و بازرگاني، يک مرتبه هم وزير دربار بود.
______________________________
1. ابراهيم صفايي، نخست وزيران ايران، ج اول.
2. مهدي جعفرنيا، شرح رجال سياسي ايران.
3. مهدي جعفرنيا، زندگي سياسي عبدالحسين هژير، تهران، پانوس، 1373، ص11.
4. ابراهيم صفايي، ص 202.
5. پيشين.
6. پيشين.
