تحصن در
مشروطه
ابراهيم حديدي
در سال 1283ش در پي اختلاف
تجار و بازرگانان تهران با ژوزف نوز بلژيكي (رئيس گمرك
ايران)، احمد علاءالدوله حاكم تهران به دستور عبدالمجيد
ميرزا عين‌الدوله (صدراعظم) به بهانه گران شدن قند،
عدهاي از تجار
تهران را به اداره حكومتي
فراخواند و پس از پرخاش و توهين زياد، آنان را به چوب بست.
اين عمل باعث تعطيلي بازار و اجتماع مردم در مسجد شاه
(امام خميني) شد. به طوري كه علما، روحانيون و وعاظ مشهور
تهران به رهبري آيات عظام محمد طباطبايي و عبدالله بهبهاني
به حمايت از تجار برخاسته و در مسجد شاه تجمع نمودند.
مأمورين دولتي پس از هجوم به تجمع‌كنندگان آنها را متفرق
ساختند. معترضين به علت نداشتن تأمين جاني و براي در امان
ماندن از هر گونه تعرض، به حضرت عبدالعظيم پناه برده و در
آنجا تحصن اختيار نمودند. فرداي آن روز شهاب‌الدوله و
مجدالدوله از طرف مظفرالدين شاه مأمور مذاكره با متحصنين
شدند و پيام شاه را مبني بر تأسيس عدالتخانه به آنان ابلاغ
كردند كه منجر به پايان تحصن و بازگشت متحصنين به تهران
شد، ولي پس از گذشت 3 ماه آثاري از تأسيس عدالتخانه آشكار
نگرديد.
علما و وعاظ مجدداً بر سر
منابر و مجالس وعظ به بدگويي از شاه و صدراعظم وي
عين‌الدوله پرداختند. در نتيجه مردم و بازاريان تهران به
صلاحديد مراجع معترض به جانب سفارت انگليس رفتند و در آن
مكان متحصن شدند و علما نيز به طرف قم عزيمت نموده و اعلام
كردند تا صدور دستخط شاه براي تأسيس عدالتخانه، عزل
عين‌الدوله از صدارت، تأسيس مجلس و ايجاد حكومت مشروطه دست
از تحصن برنخواهند داشت.
پس از گذشت قريب به يك ماه
سرانجام در روز 13 مرداد سال 1285ش مظفرالدين شاه با صدور
دستخط به خواسته‌هاي متحصنين تن در داد و اين واقعه منجر
به بازگشت علما از قم، ترك سفارت انگليس توسط متحصنين و
تأسيس حكومت مشروطه گرديد.
|
 |
 |
|
1571-1ع
آيت‌الله
عبدالله بهبهاني |
6773-1ع
آيت‌الله
سيدمحمد طباطبايي |
|
 |
 |
|
770-4ع
آيت‌الله
محمدكاظم خراساني، از علماي دوره مشروطيت |
742-4ع
سيدجمال
واعظ اصفهاني از وعاظ دوره مشروطه
|
|
 |
 |
|
6829-1ع
سه تن
از علما و مراجع طرفدار مشروطه
از راست:
ميرزاخليل ميرزاحسين، عبدالله مازندراني، محمدكاظم
خراساني |
47-8ع
آيت‌الله
محمدكاظم خراساني، از مراجع طرفدار مشروطيت |
|
 |
 |
|
320-8ع
سيدجمال
واعظ اصفهاني (جمال‌زاده) و ميرزا مصطفي آشتياني،
از وعاظ و روحانيون مشروطه‌خواه |
4644-1ع |
|
 |
 |
|
4645-1ع
مرتضي
صنيع‌الدوله |
3265-1ع
مظفرالدين
شاه قاجار |
|
 |
 |
|
600-1ع
سلطان
عبدالمجيد ميرزا عين‌الدوله (صدراعظم) |
4573-1
عبدالمجيد
ميرزا عين‌الدوله صدراعظم و اعضاي كابينه وي
1. خليل
ثقفي 2. سلطان عليخان
وزير افخم 3. اسماعيل
ممتازالدوله 4. عبدالمجيد ميرزا عين‌الدوله 5. رضا
ارفع 6. محمدميرزا شمس‌الملك |
|
 |
 |
|
5589-1ع
احمد
علاءالدوله حاكم تهران |
4900-1ع
احمد
علاءالدوله |
|
 |
 |
|
188-124ط
آزاديخواهان
و مشروطه‌طلبان در زندان باغ شاه |
5645-1
ژوزف
نوز بلژيكي و عدهاي از خارجيهاي مقيم ايران و
اعضاي خانواده ايشان با لباس روحانيت و مليتهاي
مختلف در يك محفل بالماسكه |
|
 |
 |
|
3796-4ع
استقبال
از علما و روحانيون به هنگام بازگشت از قم |
4207-4ع
تحصن
مشروطه‌خواهان در سفارت عثماني |
|
 |
 |
|
2061-124ط
تحصن
مشروطه‌خواهان در سفارت عثماني |
4850-4 ع
تحصن
مشروطه‌خواهان در سفارت عثماني |
|
 |
 |
|
4598-4ع
روحانيون
مشروطه‌خواه در منزل ميرزا محسن صدرالعلما |
1494-115ز |
|
 |
 |
|
6772-1ع
تحصن
مشروطه‌خواهان در سفارت انگليس |
6771- 1ع
محمدتقي
بنكدار و جماعت بزاز تهران به هنگام تحصن در سفارت
انگليس |
|
 |
 |
|
3911-1ع
تحصن
جماعت بزازهاي تهران در سفارت انگليس |
1285-1ع
محمدتقي
بنكدار و متحصنين مشروطه‌خواه در كنار ديگهاي پلو
در سفارت انگليس |
|
 |
 |
|
1286-1ع
محمدتقي
بنكدار و متحصنين مشروطه‌خواه در كنار سينيهاي غذا
در سفارت انگليس |
234-4ع
|
|
 |
 |
|
1287-1ع
تحصن
مشروطه‌خواهان در سفارت انگليس |
539-4ع
مشروطه‌خواهان
در كنار ديوار سفارت انگليس در ايام تحصن
|
|
 |
|
513-1ع
فرمان
مشروطيت در دست نمايندگان تجار و كسبه
1. علي‌محمد
صراف اصفهاني 2. محمدتقي شاهرودي 3. محمود شركت
متفقه 4. احمد زرگرباشي 5. باقر بقال 6. حسن شالچي
7. محمدباقر كاشاني 8. عبدالرحيم ارباب 9. ؟ 10.
محمداسماعيل قزويني 11. محمد بوشهري (معين‌التجار)
12. محمدعلي شالفروش 13. محمداسماعيل مغازه 14.
حسين مهدوي (امين‌الضرب) 15. ؟ 16. ؟ 17. محمدحسين
داماد 18. محمدصراف تهراني 19. احمد مرتضوي 20.
عبدالمطلب كردستاني 21. محسن مهدوي
|
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منابع و مآخذ:
1. عباس خالصي. تاريخچه بست و
بست‌نشيني. انتشارات علمي، تهران، 1366.
2. رسول جعفريان. بست‌نشيني
مشروطه‌خواهان در سفارت انگليس. مؤسسه مطالعات تاريخ
معاصر ايران، تهران، 1378.
3. باقر عاقلي. روزشمار تاريخ
ايران. نشر گفتار، تهران، 1370. |
