از محلات بسيار قديمي تهران محسوب مي‌شود. اين محله از غرب ارگ سلطنتي تا خيابان شاهپور (وحدت ‌اسلامي) و از شرق تا خيابان جليل‌آباد (خيام) امتداد داشت. دروازه‌ قزوين، بازارچه‌ قوام‌الدوله و دروازه محمديه در اين محله قرار داشت و از محله‌هاي پر جمعيت و آباد تهران محسوب مي‌شد. از تکيه‌هاي مهم و معروف آن، تکيه قورخانه کهنه از همه مشهورتر بود.

دو گذر معروف اين محله گذر تقي‌خان و گذر شريف‌الدوله بود که به درخونگاه منتهي مي‌شد. چندين حمام بزرگ با خزينه‌ها و چال حوضهاي عظيم در سنگلج وجود داشت.

برخي محققين اصل کلمه سنگلج را سنگ و رج مي‌دانستند که مربوط به سنگ‌بندي و تقسيم آب مي‌گردد. از رجال و افراد مشهوري که ساکن اين محل بودند مي‌توان به آيت‌الله محمد طباطبايي و آيت‌الله عبدالله بهبهاني و شيخ‌ کرنا (دلقک دربار ناصري) ـ ميرزا زکي‌خان ـ کربلايي عباسعلي گمرکچي ـ شيخ فضل‌الله نوري ـ ميرزا عبدالکريم وزير ـ ميرزا سيد ابوالقاسم سلطاني‌الحکما ناييني ـ سيف‌الاطبا ـ آقاحسين نجم‌آبادي اشاره کرد. از مواقع شهرت اين محل ملاقات نوروزي ناصرالدين‌شاه و آيت‌الله طباطبايي مي‌باشد. موقع نوروز علماي درجه اول به ملاقات شاه مي‌رفتند و سپس چند روز بعد شاه با پاي پياده و عبور از کوچه پس کوچه‌هاي محله سنگلج که راه کالسکه‌رو نداشت به منزل آيت‌الله مي‌رفت. سيد محمدصادق طباطبايي در اواخر سلطنت ناصرالدين‌شاه وفات يافت و جنازه وي به شاه‌عبدالعظيم انتقال يافت و به مقبره مرحوم آقا سيد صادق سنگلجي شهرت يافت.

بعد از فوت مرحوم سيد و به زمان مشروطه اين نهضت به رهبري آيت‌الله سيدمحمد طباطبايي ادامه يافت و جالب اينجاست که حاج ‌شيخ فضل‌الله نوري از مخالفين مشروطه هم در همين محل ساکن بود که در زمان فتح تهران تعدادي تفنگچي سراغ او رفت و وي را در ميدان توپخانه دار زدند و جسدش به قم انتقال يافت.

از ديگر شخصيت‌هاي مهم اين محله مرحوم عضدالملک نايب‌السلطنه رئيس خاندان قاجار بود که در همين محله درگذشت.

 اين محله پر جمعيت و آباد در سالهاي اوليه حکومت رضاشاه و با تقارن جنگ‌ جهاني دوم رو به ويراني نهاد و با ورود سربازان بيگانه به تهران برخي محلات به مانند سنگلج نابود و به محله‌اي ترسناک و متروکه مبدل گشت. در قسمتي از اين محل با حفر سه حلقه چاه بزرگ به کوشش همسر علي رزم‌آرا (نخست‌وزير وقت) و عده‌اي از بانوان خيـّر و همکاري شهرداري پارکي بزرگ احداث گرديد که روز 25 اسفند 1329 افتتاح گرديد. اين محل 9 پاتوق داشت: پاتوق نايب ‌شعبان، نايب ‌حسين، نايب ‌رمضون، نايب‌ باقر، نايب ‌محمدعلي، نايب ‌صحبت، نايب‌ سيد علي‌اکبر، نايب ‌وهاب. 

مأخذ: ابريشمي، فرشاد. تهران روزگار قديم، تهران: خانه تاريخ و تصوير ابريشمي، 1389.