» چند هزار سال تاريخ ايران در خانه مقدم

آسيه آل­احمد

Aleahmad@www.iichs.org

در يکي از پرهياهوترين خيابانهاي شهر موزه‌اي قرار دارد که وقتي وارد مي‌شويد گويي در يک نقطه خوش­ آب و هواي خارج از شهر هستيد به دور از سروصدا، اين خانه نه تنها براي اشياي تاريخي‌اش ديدني است بلکه براي نوع ساختمان و معماري چشمگيرش قابل توجه مي­باشد. موزه مقدم در خيابان امام خميني حد فاصل خيابان شيخ­ هادي و وليعصر تهران قرار دارد.

اين خانه متعلق به احتساب‌الملک يکي از درباريان قاجار است که پسرش محسن مقدم آن را تبديل به موزه کرده است. دکتر محسن مقدم که دانش‌آموخته فرانسه در رشته‌هاي نقاشي و باستان‌شناسي بود در سال 1315ش با همسر فرانسوي‌اش به وطن بازگشت، و در همان خانه پدري ساکن شد. او به دليل فعاليتهاي هنري و باستان‌شناسي اقدام به جمع­آوري آثار تاريخي و هنري کرد و تمامي اين مجموعه‌ها را مانند کاشي، قطعات سنگي که به صورت مجسمه ستون و... در جاي جاي خانه و حياط به نوعي سنتي تاريخي کار کرده است.  

اين خانه در مساحت 2117 متر مربع شامل سه حياط بيروني و اندروني و سرايداري است که هر کدام از اين حياطها داراي ساختمانها و ويژگيهاي خاص خود هستند حياط بيروني شامل: ساختمان بيروني يا تابستاني، اتاق پيشخوان، اتاق پذيرايي، حوضخانه و کتابخانه است و در ضلع غربي ساختمان اربابي يا برج اين ساختمان در زمان حيات دکتر محسن مقدم با کمک دکتر ابوالقاسمي يکي از شاگردان ايشان در سال 1345 ساخته شده است که به صورت قلعه‌هاي قرون وسطي اروپا ساخته شده است.

ورودي موزه		حوض داخل هشتي	ديوارهاي ورودي حياط بيروني
پله‌هاي ورودي به ساختمان تابستاني		يکي از کلکسيونهاي شخصي دکتر مقدم	نمونه‌هايي از اشيا موزه

در اين برج اتاقهايي است با نامهاي اتاق کدخدا، اتاق استحمام، اتاق تدخين، اتاق صدف که با انواع صدفهاي دريايي تزئين يافته. در قسمت شمالي ساختمان اربابي ايوان قاجار قرار گرفته است که اين ايوان با کاشيهاي دوره زنديه و قاجاريه تزئين شده است و يکي از زيباترين تزئينات در اين ايوان حوض مرمر کوچکي است که متعلق به حمام فتحعلي شاه قاجار مي­باشد که آب از فواره آن خارج مي‌شود و توسط جوي آبي به استخر مي­ريزد که گويا نماي استخر نيز اقتباسي از استخر کاخ الحمرا در اسپانيا بوده.

در انتهاي غربي ضلع شمالي، گلخانه واقع است که با کاشيهاي لعابدار با نقوش گل و گياه تزئين شده است. ضلع شرقي اين حياط ديوار تجدد نام دارد که دو حياط بيروني و اندروني را از هم جدا کرده. اين ديوار از چند ستون که شبيه به ستونها و مجسمه‌هاي کاخ چهلستون اصفهان مي­باشد تشکيل شده و اين ستونها به هنگام تخريب کاخ خواهر ناصرالدين شاه توسط دکتر مقدم به اين مکان منتقل شده است.

حوض ژاپني از مجموعه نمونه‌هاي باغهاي ژاپن مي­باشد که در قسمت حياط بيروني اين طرح به زببايي پياده شده است.

ورودي حوضخانه		نمايي از حوضخانه	نمونه‌اي از کاشيکاريهاي ورودي اتاقها
سردر يکي از اتاقهاي تابستاني		نمونه‌اي از کاشيکاري دوره مغول	قسمتي از کاشيکاري حوضخانه
حياط سرايداري		قسمتي از ديوار تجدد	تزئين زيبا از يک کليد و پريز