 |
| ماهنامه شماره 86 - صفحه 2 |
» خواستگاري جلال فرهمند اواخر دهۀ دوم قرن حاضر شمسي، رضاشاه که ديگر همه چيز را بر وفق مراد خود مي‌ديد در پي آن بود که خاندان پهلوي را جاودانه و ماندني سازد. وليعهدش محمدرضاي جوان مي‌توانست آرزوي اين بزرگ خاندان را برآورده کند. وي که تحصيلاتش را در لورزه سوئيس به پايان رسانده بود، مراحل تحصيلي دانشکده افسري را نيز در تهران گذراند. پدرش به فکر سرو سامان دادن وي بود. ازدواجي که حيات اين خاندان سلطنتي را از لحاظ ورثه تضمين کند و از سوي ديگر مشروعيتي جديد به اين خاندان بي‌ريشه اعطا نمايد. رضاخان که رضاشاهيش را نه به دليل سابقه خانداني بلکه به يمن کودتاي انگليسي ساخته سوم حوت 1299 به دست آورده بود در پي سابقه مي‌گشت حتي با توسل به خانداني ديگر. نام پهلوي را هم براي خود به همين انگيزه انتخاب کرد. نام پهلوي ريشه کهن ايراني داشت. نامي که مي‌توانست باستاني بودن شاه را تداعي کند ولي چه سود که همه از قلابي بودن آن اطلاع داشتند. گروه مشاوران ازدواج وليعهد تشکيل شد و هر کسي نظري مي‌داد. طرح اوليه ازدواج محمدرضا با شاهزاده‌اي ديگر و از کشوري ديگر در سفر رضاشاه به ترکيه زده شد. رشدي ارس وزير خارجه ترکيه ظاهراً از پيشنهاد دهندگان اصلي اين وصلت بود.
با اينکه اين پيشنهاد سالها قبل از ازدواج محمدرضا پهلوي با فوزيه بود ولي پيشنهادي هميشه زنده و جالب توجه مي‌نمود. فارغ‌التحصيلي وليعهد از دانشکده افسري پرونده ازدواج وي را زنده کرد. هر چند درباريان ادعاي تمدن و مدرنيت مي‌کردند ولي رضاشاه همچنان پدرسالاري بود و همچنانکه دخترانش را بدون رضايت شوهر داد براي پسرش هم بدون پرسش همسري انتخاب نمود. فوزيه دختر محمدعلي پاشا و خواهر فاروق ملک مصر. محمود جم نخست‌وزير سر به زير و مطيع رضاشاه بود. مقامهاي متعدد دولتي را به سرعت طي مي‌کرد. پس از کودتاي 1299 هر مدتي به مقامي بلند مرتبه رسيد ولي پس از مدتي به مقام پايين‌تر نزول مي‌کرد و اين نمودار تا سال 1314 ادامه داشت. در اين سال به دليل اتفاقات مسجد گوهرشاد در پي واقعه کشف حجاب و برکناري فروغي سکاندار رسمي اجراي فرامين رضاشاه گرديد. حدود چهار سال اين منصب به ظاهر مهم ولي در باطن بي‌ارزش را ــ البته با توجه به مقام سلطنت ديکتاتورمنشانه رضاشاه ــ تصاحب کرد. وي به هنگام معرفي خود در مجلس شوراي ملي اعلام کرد برنامه دولتش همان برنامه‌هاي سابق است. که البته معلوم نبود اين برنامه‌هاي سابق چه بودند!
در سال 1317 محمود جم همانطور که گفتيم به عنوان خواستگار رسمي وليعهد ايران عازم قاهره شد. هئيت اعزامي همراه عبارت بودند از: دکتر مؤدب نفيسي پيشکار وليعهد، ابراهيم دادمرز رئيس کابينه رئيس‌الوزراء، رشيدياسمي استاد دانشگاه تهران و عضو دفتر مخصوص شاهنشاهي و دکتر قاسم غني نماينده مجلس شوراي ملي. سفر از چهاردهم خرداد 1317 از تهران شروع گرديد. هئيت در 21 خرداد پاي به قاهره گذاشت. اين گروه فرداي رسيدن به مصر در قصر المنتزه به حضور ملک فاروق رسيد و پس از آن رسماً ازدواج محمدرضا پهلوي و فوزيه اعلام شد. پس از بازگشت هئيت به ايران، فيلم مسافرت جم در دو شب در چندين سينماي تهران نشان داده شد ولي جالب اين بود که برخوردهاي جم و تواضع او با خدمه کاخ عايدين قاهره مورد بحث محافل مختلف تهران قرار گرفت و فيلم را به دستور صريح دربار از سينماها برداشتند. جالب اينجا است که پس از عزل رضاشاه جم باز پايش به مصر باز شد و اين بار در نقش سفير کبير ايران که نقشش در مسائل طلاق فوزيه و محمدرضا پهلوي نيز نمايان است. از مسافرت چند روزه محمود جم و هئيت همراهش به مصر و بازديدهاي مختلفش از مراکز فرهنگي و سياسي قاهره تصاويري در اختيار داريم که در اين شماره بهارستان به نظاره مي‌نشينيم.
|
ارسال به دوستان
نسخه قابل چاپ
