» دو کتاب در دست ترجمه از سياست و روابط خارجي ايران با روسيه و فرانسه در عصر ناصري

محمدرضا بهزادي

کتاب اول: ديدار ناصرالدين شاه قاجار از ناوگانهاي جنگي روسيه در درياي خزر؛

اين کتاب به دو زبان روسي و فرانسه توسط فرمانده کل بندر آستراخان به نام آ. ميتسکويچ (ميس کيه ويچ)، در سال 1866 ميلادي مطابق با سال 1282 هجري قمري به نگارش درآمده است و در همان سال در کرونش تات شامل 28 صفحه به روسي و 42 صفحه به زبان فرانسوي دستنويس به چاپ رسيده است. متن کتاب، شرح مسافرت شاه در بهار سال 1282 به شهر فرح‌آباد مازندران  است و سپس بندر فرح‌آباد در سواحل درياي خزر براي ديدار از ناوگانهاي جنگي روسيه.

ناصرالدين شاه در آن سال با وجود مخالفتهاي اطرافيان، ازجمله، صدراعظم وقت ميرزا يوسف آشتياني مستوفي‌الممالک و انوشيروان خان عين‌الملک حاکم وقت استرآباد و مازندران، به ديدار ناوگان روسي شتافت و اظهار تمايل کرد که اگر هوا مساعد باشد، دريانوردي هم خواهد کرد. به دستور امپراطور روسيه، مسئول پذيرايي رسمي از شاه به عهده‌ فرمانده کل بندر آستراخان (نگارنده کتاب) بوده است و براي عرض تهنيت و تبريک ورود شاه، ژنرال آجودان پرنس اوربيليانف، فرمانرواي گرجي قفقاز به سواحل درياي خزر اعزام گرديد. فرمانده کل بندر آستراخان، تمام جزئيات اين ديدار را در اين کتاب به صورت مفصل شرح و بسط داده است. ¹ بخش روسي اين کتاب هم اکنون در دست ترجمه مي‌باشد.

کتاب دوم: جزوه ای حاوي 13 صفحه است شامل شرح مسافرت ناصرالدين شاه به نمايشگاه بين‌المللي پاريس در سال 1878 ميلادي . اين کتاب که از سري کتابهاي (بازديدهاي شاهانه از نمايشگاه پاريس 1878) معرفي شاهان و شاهزادگان و رؤساي دولتهاي شرکت‌کننده و دعوت شده به پاريس مي‌باشد، توسط ژرژ لوي در سال 1877 يعني يک سال پيش از شروع نمايشگاه تهيه شده است و در مطبعه آدولف ريف در پاريس به چاپ رسيده است و حاوي يک قطعه عکس از شاه ايران در سفر اول وي به اروپا مي‌باشد. لازم به ذکر است که سفر دوم شاه به اروپا مصادف با 1878 ميلادي بوده و يکي از دلايل اصلي اين سفر، شرکت در نمايشگاه بين‌المللي پاريس توسط وي بوده است. در اين جزوه‌ در حال ترجمه که به زبان فرانسه است و تاريخ اتمام آن مصادف با اول ژانويه 1877 مي‌باشد، يک بيوگرافي از ناصرالدين شاه و مختصري از همراهان احتمالي وي نظير صدراعظم سفر اول ميرزا حسين خان سپهسالار قزويني، ميرزا ملکم خان ناظم‌الدوله و نظرآقا يمين‌السلطنه وزيرمختار ايران در پاريس و همچنين درباره زبان، فرهنگ و مردم و جغرافياي ايران و قلمرو پادشاهي شاه قاجار به نگارش درآمده است.

شرح مسافرت ناصرالدين شاه به نمايشگاه بين‌المللي پاريس در سال 1878 ميلادي	ديدار ناصرالدين شاه قاجار از ناوگانهاي جنگي روسيه در درياي خزر

______________________________

1. اهميت اين کتاب از آنجا است که براي اولين بار تا آن زمان شاه قاجار تصميم گرفته بود از ناوگانهاي جنگي اروپايي بازديد نمايد.