» ناپديد شدن امام موسي صدر (9 شهريور 1357)

مظفر شاهدي

امام موسي صدر رهبر شيعيان لبنان در 9 شهريور 1357 در خاک ليبي ناپديد شده و تا کنون هيچ گونه اثري از ايشان ديده نشده است. امام موسي صدر که به همراه شيخ محمد يعقوب و استاد عباس بدرالدين بنابه دعوت معمر قذافي وارد ليبي شده بود، هنگامي که سوار بر اتومبيلهاي دولتي ليبي راهي ملاقات با قذافي بود مفقود شد و در حالي که دولت ليبي تلاش مي‌کرد وانمود سازد امام موسي صدر خاک ليبي را به قصد ايتاليا ترک کرده است، تحقيقات گسترده بعدي نشان داد که او هيچ گاه از ليبي خارج نشده است و اينک حدود 30 سال از آن زمان سپري مي‌شود.

آيت‌الله امام موسي صدر فرزند آيت‌الله سيد صدرالدين صدر از فقها و مراجع عاليقدر شيعه در 14 خرداد 1307 در شهر قم متولد شد و همزمان با علوم حوزوي و ديني، دروس و تحصيلات مدرسه‌اي جديد را نيز در مدارس و دبيرستانهاي آن روزگار ادامه داده و در حالي که با بهره‌گيري از حوزه درس علماي بزرگ آن دوران در کسب علوم ديني و حوزوي به مدارج بسيار بالايي رسيده بود در دانشکده حقوق دانشگاه تهران نيز در رشته اقتصاد تحصيلاتش را ادامه داد و به سرعت در رديف اساتيد حوزه علميه قم قرار گرفت. اساتيد حوزه آينده درخشاني در جبين او مشاهده مي‌کردند. آيت‌الله صدر در سال 1334 جهت درک محضر علما و مدرسين حوزه علميه نجف راهي عتبات عاليات شد و در همان زمان به منظور ديدار با بستگان خود راهي لبنان شده به ويژه مراتب کمال دانش و تدبير او مورد توجه و عنايت آيت‌الله سيد عبدالحسين شرف الدين در لبنان قرار گرفته براي رهبري آتي جامعه شيعيان شايسته تشخيص داده شد.

امام موسي صدر در سال 1337 به قم بازگشت با همکاري برخي از طلاب و علماي نوانديش حوزه مجله مکتب اسلام را پايه ريزي کرد که در آذر 37 نخستين شماره آن منتشر شد. ايشان همچنين موجبات تأسيس دبيرستاني ملي را با امتياز وزارت فرهنگ در شهر قم فراهم آورد.

در سال 1338 و بنابه وصيت و دعوت آيت‌الله شرف‌الدين براي رهبري شيعيان لبنان به آن کشور رفت و در مدت زماني نه چندان طولاني در زندگي و حيات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي جامعه شيعيان لبنان تأثيرات مثبت بسيار زيادي برجاي نهاد و موقعيت شيعيان را چنان ارتقا بخشيد که تا آن زمان سابقه نداشت. از جمله اقدامات ايشان در لبنان تأسيس جامعه زنان، تأسيس انجمن نيکو کاران، تشکيل مرکز تحقيقات اسلامي، و چند مرکز ديگر فرهنگي و تفريحي بود.

امام موسي صدر در راستاي تحکيم و تقويت موقعيت شيعيان لبنان به کشورهاي مختلفي در آسيا، خاورميانه، اروپا و آفريقا سفر کرد و با رهبران سياسي و شخصيتهاي ديني و علمي پرشماري ديدار کرد و بسياري از آنان را مجذوب شخصيت علمي؛ ديني، فرهنگي و مديريتي خود ساخت. در اين ميان به ويژه امام موسي صدر روابط بسيار نزديکي هم با آيت‌الله امام خميني داشت که در آن هنگام در تبعيد عراق به سر مي‌برد. از جمله مهمترين اقدامات امام موسي صدر تأسيس مجلس اعلاي شيعيان لبنان در سال 1346 با موافقت دولت و مجلس ملي لبنان بود که خود ايشان به رهبري آن برگزيده شد. صدر در طول سالها حضور جدي و اثر گذار خود در لبنان بالاخص در دفاع از جنوب لبنان در برابر تجاوزات دائمي رژيم اسرائيل سخت فعال بود و تأسيس سازمان «حرکة المحرومين» و جنبش امل توسط ايشان (و با مشارکت شهيد چمران) در همين راستا صورت گرفت و در حالي که بسياري از رهبران جهان عرب از مقاومت در برابر اسرائيل نوميد شده و بعضاً راه تسليم و صلح را برگزيده بودند، حضور مدبرانه امام موسي صدر در رأس جامعه شيعيان لبنان مبارزه جهان اسلام با رژيم اسرائيل را وارد مرحله تاريخي جديدي ساخت.

منبع

امام موسي صدر به روايت اسناد ساواک. 2 جلد، چاپ اول، تهران، مرکز بررسي اسناد تاريخي، 1379، صفحات متعدد.