» حافظ و موسيقي

خوشخواني و خوش لهجگي حافظ و موزونيت مضاعف شعرش حديث مشهوري است. حافظ به اقتضاي قرآن شناسي و حافظ قرآن بودنش هم حساسيت موسيقائي پيشرفته‌اي داشته بوده است. حافظ نه فقط حافظ قرآن، بلکه قاري و ُمقري پيشرفته‌اي بوده است و شک نيست که به شهادت همۀ قراين، قرآن را ــ نه لزوماً در مجالس رسمي ــ به ترتيل و تغني مي‌خوانده است.

او از خوشترين و مطبوعترين زحافات عروضي استفاده کرده و وزن سوگلي شعر او يکي از ازاحيف دلنشين بحر رمل است بر وزن «در ازل پرتو حسنت ز تجلي دم زد» که در ديوانش 135 غزل از ميان 495 غزل بر اين وزن وجود دارد. در ديوان حافظ حتي يک نمونه از کاربرد اوزان و بحور نامطبوع نداريم.

يکي ديگر از نشانه‌هاي مهارت موسيقائي او هماوايي و همنوايي و خوش در کنار هم نشاندن کلمات است. حافظ بيش از هر شاعر ديگر از واج آرايي يا هم حرفي alliteration (آغاز چند کلمۀ متوالي با يک حرف، يا کاربرد هنرمندانۀ مکرر يک حرف، بيش از حد عادي، در يک عبارت يا در يک مصراع، نظير کاربرد «خ» در اين مصراع: «خيال خال تو با خود به خاک خواهم برد» يا «ش» در اين مصراع: «رسم عاشق کشي و شيوۀ شهر آشوبي...») استفاده کرده است.

يکي از موسيقي شناسان معاصر، آقاي دکتر حسينعلي ملاح دربارۀ چون و چند موسيقيداني حافظ و آن همه اصطلاحات موسيقي که در ديوانش به کار رفته، اثر مستقلي پديد آورده که مقبول حافظ پژوهان قرار گرفته است. و براي تفصيل دربارۀ موسيقيداني حافظ بايد به آن کتاب (حافظ و موسيقي) مراجعه کرد.

منبع: مقدمه حافظ نامه بهاءالدين خرمشاهي