 |
| ماهنامه شماره 63 - صفحه 6 |
» شميران حسين کلاته لفظ شميران به معني سردسير است. شايد به جهت زمستان بسيار سرد و باد و بوران شديد و تغييرات جوي که در طول زمستان پديد مي‌آيد آن را شميران ناميده‌اند. ظاهراً نخستين بار اطلاق نام شميران به اين ناحيه به سال 1074 هجري قمري برمي‌گردد و پيش از آن به قصران مشهور بوده است. شميران اسمي است که به تعدادي مزرعه اطلاق مي‌شد. ميان تهران و رشته کوههاي البرز تعداد زيادي قريه و محله به طور پراکنده وجود داشت که شهريها تابستان را در آنجا به سر مي‌بردند و ميان اين محلات، دره‌هاي سايه‌دار و باغهاي پرگل با درختان سر به فلک کشيده وجود داشت. امين احمد رازي شميران را بهترين ييلاقات دنيا مي‌داند و در تذکرۀ هفت اقليم مي‌نويسد: «شميران به واسطۀ انهار جاريه و کثرت اشجار مثمره و باغات متنزّه نظير بهشت است». شميران بر تهران مشرف است و حدود 400 متر از آن بلندتر. از روزي که تهران مقر حکومت و پايتخت گرديد هرگوشه‌اش گردشگاه و ييلاق اعيان و رجال و شاهزادگان شد. در عصر قاجار نخستين بار محمدشاه کاخ ييلاقي با صفايي در دامن ولنجک به نام ساختمان يا باغ محمديه بنا کرد. سپس رجال و توانمندان و متمولين در فواصل مسير تهران تا شميران (نياوران، کامرانيه، فرمانيه، منظريه، جمشيديه، قيطريه، داووديه، محموديه، امانيه، زعفرانيه، باغ فردوس و...) باغها و ساختمانهاي مجللي ايجاد نمودند. ساموئل گرين در سال 1302 هجري قمري درباره شميران مي‌نويشد: «از دروازه شميران که بيرون رفتيم به خيابان دولتي شميران داخل شديم و کم‌کم وارد دشت مرتفعي شديم به سمت کوه بالا رفتيم تا مسافت ده مايلي به مکاني رسيديم که از تهران ارتفاع زيادي دارد در آنجا پايه کوهها شروع مي‌شود. مسلم است در زمستان تمام دشتها واقع در پاي کوه و تمام سلسله جبال البرز پوشيده از برف مي‌شود. در اوائل به کوهپايه و حوالي آن شميران اطلاق مي‌شد ولي اکنون تمام ناحيه را که در آن قراء و محلات زيادي پديد آمده و در اين اواخر آباد شده نيز معروف به شميران است». قلهک نخستين قريه شميران محسوب مي‌شود. از آنجا جاده‌هاي متعددي به اطراف منشعب مي‌گردد. يکي به سوي سفارتخانه‌هاي فرنگيها، ديگري به سوي قصرهاي اعيان و سومي به سمت باغهاي ييلاقي درباريان و رجل سياسي. «دو خيابان از تهران به شميران منتهي مي‌شود يکي به سعدآباد و ديگري به تجريش و در سر پل به هم مي‌پيوندند. در طرفين اين خيابانها دو نهر کشيده شده که درختکاري شده‌اند مخصوصاً خيابان پهلوي که به فاصله هر دو متر يک درخت چنار بعلاوه در بين هر دو چنار يک بوته گل سرخ کاشته شده است». شميران که از شمال به مرتفع‌ترين نقاط در امتداد خط الرأس، از جنوب به تپه‌هاي کم ارتفاع شمال تهران، از مشرق به رودخانه جاجرود و از مغرب به دره رودخانه کرج منتهي مي‌شود. داراي محلات متعدد، قله‌هاي معروف، قناتهاي بسيار و مساجد و باغهاي زيبايي است. آجودانيه، اختياريه، ازگل، اقدسيه، الهيه، امانيه، امام زاده صالح، امام زاده قاسم، گلاب دره، دربند، اوين درکه، جمشيديه، دزاشيب، تجريش، باغ فردوس، جماران، دارآباد، داووديه، قلهک، زرگنده و سلطنت آباد از محلات معروف و پرجمعيت شميران مي‌باشد. قله‌هاي معروف اطراف شميران عبارتند از قله توچال، سرتوچال، شاه نشين، کلک چال، دارآباد، شاه دزد و بند يخچال که هر کدام ارتفاع و زيبايي خاص خود را دارند. از قناتهاي معروف شميران مي‌توان به قنات ملوله يا ظلمات، قنات حاجت‌الدوله، قنات مقصود بيگ، قنات فردوس و قنات امين الدوله اشاره کرد. مساجد قديمي و مهم شميران شامل مسجد امام زاده صالح، مسجد جامع شميران، مسجد خان، مسجد همت، مسجد فاطميه و مسجد گياهي است. جمعيت شميران در سرشماري سال 1335 بالغ بر 26000 نفر بوده است که با ساخت و ساز بيش از حد اين منطقه جمعيت بيش از پيش فزوني يافته است. منطقه تجريش به دو محله بالا و پايين تقسيم مي‌شود. محله بالا که باغ فردوس، چهار راه حسابي، زعفرانيه، الهيه، قلعه نو، محمديه و محله پايين را ظهير الوله، دزاشيب، قيطريه و اسدي تشکيل مي‌دهد. انواع سيب که يک نوع آن معروف به سيب شمروني، گلابي، زرد آلو، ازگيل، توت، انگور عسکري، شاه توت، آلبالو، گردو و ... جزء ميوه‌هاي به دست آمده از درختان شميران است. درختان صنعتي مهم نيز شامل چنار، تبريزي، نارون و اقاقيا مي‌باشد. از باغهاي مهم و معروف شميران مي‌توان به باغ حاج رضا صراف خزانه، باغ حشمت الدوله، باغ فرمانفرما، باغ عزاالدوله، باغ ساعد‌الدوله، باغ فردوس و باغ نيرالدوله اشاره کرد: هر چه از قدمت و پيشينه شميران مي‌گذرد از ساختمانها و باغهاي مشجر و زيبا کاسته مي‌شود و بر برجها و ساختمانهاي مرتفع و چندين طبقه افزدوه مي‌گردد. شميران که روزگاري نه چندان دور به عنوان منطقه‌اي ييلاقي از آن نام برده مي‌شد به چند منطقه شهري تقسيم شده است، وجود ادارات، مؤسسات آموزشي، مراکز بهداشت، مجتمعهاي ورزشي، مراکز تجاري، بازار و ... کاملاً چهره آن را دگرگون ساخته و به مناطق مسکوني متعدد با جمعيت نسبتاً زياد تبديل شده است.
|
ارسال به دوستان
نسخه قابل چاپ
