 |
| ماهنامه شماره 48 - صفحه 6 |
» شهر ري جلال فرهمند Farahmand@www.iichs.org
ياد ايام گذشته به خير. تفريحگاه دوران کودکي و نوجواني شاه عبدالعظيم بود. شايد ماهي يک بار، با يک بليط 2 ريالي و اتوبوس دو طبقه ليلاند قديمي از ميدان شوش تا شهر ري، و فقط طبقه دوم و رديف جلوي آن. اتوبوسي که با حرکت ضربۀ شاگرد شوفر به پيش مي رفت و سرعت آن، چنان بود که امکان استفاده از مناظر اطراف را به راحتي فراهم مي کرد. شايد يک ساعتي طول مي کشيد تا اتوبوس با ناله به ميدان اصلي شهر مي رسيد. در بين راه مزارع سبزيکاري و باغهاي مختلف چشم نواز بود. ميدان اصلي شهر تا ابتداي بازار ما را پياده بدرقه مي کرد. بازار سرپوشيده و نيمه تاريک که گاه وهم آميز به نظر مي آمد. و پايان بازار، با کنار رفتن سقف بازار، نور مستقيم خورشيد کاشيکاري قديم درب صحن را نمايان مي کرد. کاشيکاريهاي رنگارنگ و زيبا با سردري با نوشتۀ "السلطان ابن السلطان و الخاقان ابن الخاقان" الي آخر به استقبال مي آمد. حرم وسيع و زيبا و ورود و زيارت و پس از آن شايد زيباترين قسمت اين تفريح آغاز مي شد؛ بازگشت از همان بازار و بوي کبابي که دل مي برد و ما را دعوت به نهار مي کرد. شايد در آن سن و سال به فکر آن نبوديم که اين شهر در حاشيه قرارگرفتۀ تهران براي خود داستاني بلند و قديمي دارد. زماني بود که شهر ري خود عالمي داشت و تهران روستايي پرت و دورافتاده در حاشيه رشته کوه البرز. روستايي که چندان به حساب نمي آمد و خود ريزه خوار شهر ري بود. در تحقيقات تاريخي آمده است که اين شهر از قديمي ترين شهرهاي جهان است. نامهاي قديمي آن: راگو، راگس و در اوستا، رَغه. در عهد قبل از اسلام اعراب به آن ارازي مي گفتند و پس از اسلام به ري معروف گشت. بر اساس سفالهاي يافته شده در ري قدمت اين شهر به 4 تا 6 هزار سال قبل از ميلاد مي رسد. اين شهر از همان زمان تا عهد اسلامي و نيز پس از آن همواره شهري آباد و معمور بود، به طوري که حتي در وقايع محرم و شهادت امام حسين (ع)، عمر سعد به طمع ملک ري به نبرد با امام پرداخت. حال ممکن است که اين ملک ري همان شهر ري نباشد. ولي آبادي آن چنان بود که هر ملک آبادي را با شهر ري مقياس مي کردند. ري براي ديگر اديان همچون زرتشتي نيز مقدس بود. اين شهر زادگاه زرتشت است و آتشکده ري از معروفترين آتشکده هاي زرتشتي است. سال 22 هجري سال فتح ري به دست ارتش اسلام بود. در اين سال مسلمانان با سپاهي اندک شهر را اشغال کردند. شهري که در آن زمان از بزرگترين شهرهاي ايران بود و برج و باروي عظيمي داشت. در همان سال فتح ري، ري قديم يا "ري برين" تخريب شد و ري نو يا "ري زيرين" بنا گرديد. ري نو در جنوب شرقي ري قديم واقع شد. از اين به بعد هر سلسله اي که در ايران يا جهان اسلام به قدرت مي رسيد اثري از خود در اين شهر به يادگار مي گذاشت. در دوران عباسي و بين سالهاي 152 تا 158 در جنوب کوه ري (بي بي شهربانو) قسمتي ديگر به شهر اضافه شد که وسعت شهر را زياد کرد، به طوري که گفته مي شود در ابتداي قرن سوم هجري اين شهر پر جمعيت ترين شهر آسيا ست. مهمترين واقعه اين شهر حضور حضرت عبدالعظيم الحسني در آن است. وي که نسبتش با چهار واسطه به امام حسن (ع) مي رسد از اصحاب برجسته امام رضا و امام جواد و امام هادي (عليهم السلام) بود. در دوران متوکل مجبور به ترک مدينه شد. مدتي مخفيانه در طبرستان زيست و سپس همان طور مخفيانه در شهر ري سکني گزيد. وي مورد وثوق و اعتماد مردم شهر بود. در اين زمان تشيع در اين شهر رو به گسترش رفت و از اولين شهرهاي ايران مرکزي شد که شيعيان در آن فراوان بودند. حضرت عبدالعظيم در سال 250 هجري رحلت کرد و در باغي مدفون گرديد. از اين زمان اين شهر حول محور مزار ايشان رو به گسترش رفت و پس از تسلط سلسۀ شيعي آل بويه اين شهر رونق بيشتري گرفت. تشيع بسيار گسترش پيدا کرد و شهر به مرکزي فرهنگي تبديل گرديد. اما ري روزهاي بد خود را نيز تجربه کرد؛ ايلغار مغول. گفته اند که هفتصد هزار نفر در اين حمله کشته شدند. شهر ويران شد و باقي مانده مردم آواره شدند. مدتها طول کشيد که آوارگان به شهر بازگشتند. دومين بلا در سال 786 و هنگام حمله تيمور تاتار پيش آمد که تتمه شهر را ويران کرد و اندکي بعد بلاي طبيعي، زلزله شهر را تبديل به بياباني کامل نمود، اما تنها چيزي که مانند شمعي شهر را روشن نگه داشته بود بقعه حضرت عبدالعظيم بود که به دور آن اندکي از مردم تجمع کرده مي ساختند و مي سوختند. در دوره صفويان اين شهر عظيم سابق به دهي تبديل شده بود. از دوره قاجار که تهران پايتخت شد از شهر ري در مخيله مردم چيزي باقي نمانده بود. مردم آن را شاه عبدالعظيم مي گفتند. دهي کوچک تابع شهر تهران. منابع: سيماي ري، حميد مير خندان ري باستان، حسين کريمان 3868 – 1ع دوره قاجار؛ از اين دروازه به سوي شاه عبدالعظيم مي رفتند 3885 – 1ع اين بابويه، مزار محمد بن علي بن بابويه ملقب به شيخ صدوق از علماي بزرگ شيعه، مکاني بين راه تهران و ري، بسياري از بزرگان در اين مکان مدفونند برج طغرل؛ برجي نزديک ابن بابويه. ساخته شده به دست طغرل سلجوقي در قرن پنجم. اين برج در سال 1301 ق به دستور ناصرالدين شاه بازسازي شد 3894 – 1ع 5504 – 1ع 1671 – 1ع نهر سورين يا چشمه علي. به دستور فتحعلي شاه کتيبه اي سنگي با تصوير خود و برخي شاهزادگان در بالاي کوه اين چشمه کنده شد (1248ق) 1672 – 1ع 284 – 124ت جاده منتهي به بقعه بي بي شهربانو بقعه بي بي شهربانو؛ واقع در شمال امين آباد بر فراز کوه بي بي شهربانو. معروف است که اين بقعه مزار بي بي شهربانو دختر يزدگرد و همسر حضرت امام حسين (ع) است 4737 – 1ع بناي قديمي حضرت عبدالعظيم بدون مناره
|
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
ارسال به دوستان
نسخه قابل چاپ
