» رد پاي مغول

سرنخ هاي كشف حجاب را بايد در حمله مغول به ايران جست و جو كرد. اصولا توسل به زور و برداشتن حجاب زنان ماهيتا روشي مغولانه است. روز 17 دي 1314 طي مراسمي در دانشسراي دختران تهران كشف حجاب به اجرا درآمد و ظاهر شدن بانوان با روسري و چادرنماز ممنوع گرديد. براي آن كه نگاه روشني به واقعه كشف حجاب داشته باشيم ماجراي آن را از زبان سومين همسر رضاشاه و مادر شاهپور غلامرضا؛ ملكه توران پي مي گيريم:

روز 17 دي 1314 من هم براي تماشا با همشيره ها رفته بوديم. ولي آن روز با چادر، قرار بود بعدش بدون حجاب خدمت اعليحضرت برويم. بر اثر اين واقعه عده اي مجبور شدند ماهها از خانه خارج نشوند. اعليحضرت به واسطه آنكه به تركيه رفته و پيشرفت آنها را ديده و هماهنگي زنهاي آنجا را با مردهاشان به واسطه رفع حجاب ديده بود، بدين كار تمايل داشت و همچنين علياحضرت تاج الملوك هم كه چهارماه در سوئيس بود تا اندازه اي به برداشتن چادر و آزادي معتاد شده بود و ميل داشت هر چه زودتر اين موضوع عملي شود. شاهدختها نيز همان موقع كه از سوئيس برگشتند ديگر چادر به سر نكردند، ولي مصلحت آن دانستند كه چون علياحضرت به اروپا رفته و ممكن است اين موضوع قدري سروصداي علما را دربياورد و حال هم فورا نمي شود كشف حجاب نمود، اين بود كه تصميم گرفتند ابتدا در ماه آبان به زيارت مشهد مقدس بروند، بعد خيالهاي ديگر را عمل نمايند.

اين پيروي نابخردانه از تركها آن هم به شيوه چنگيزي سبب شد تا در تهران خيل عظيم مردم اصيل مدتها خود را در خانه زنداني كنند. در شهرستانها جايگزين كردن كلاه اروپايي و پوشش اجباري با لباس محلي كردي يا گيلكي ميسر نبود. يكي از راههاي كنترل زنان براي اين امر ظاهرا گماشتن مأموران فراوان در حمامها بوده:

به وسيله شهرداري از حمامهاي زنانه التزام گرفته شد كه هيچ زني را بدون كلاه به حمام راه ندهند و در صورتي كه زني با چارقد برود به او اخطار كنند و اگر بار ديگر با چارقد به حمام رفت اسم او و شوهرش را راپرت دهند. از لحاظ اينكه مبادا حمامي ها در اجبار التزام خود، مراقبت نكنند مأموريني به طور محرمانه گماشته شد كه وضعيت خانمها و مراقبت حمامي را اطلاع دهند. سرانجام طرح به شكست انجاميد. گزارش وزارت كشور پس از تبعيد رضاشاه مويد اين مطلب است: "با وجود اين كه متجاوز از شش سال است كه رفع حجاب در تمام كشور عمل شده است، مع ذلك طبق گزارشهاي رسيده از شهرستانها غالبا در كوچه و بازار، زنها با چادرنماز و گاهي هم با چادر سياه ديده مي شوند. چون اين ترتيب برخلاف سياست دولت است قدغن نماييد شهرباني به نحو مقتضي جلوگيري نموده و متخلفين را به دادگاه خلاف جلب نمايد. نتيجه اقدامات را نيز اطلاع دهيد".