معرفي اسناد
شکايت همسران و دختران ناصرالدين شاه
آسيه آل احمد
سندي که براي اين شماره در نظر گرفته شده است مربوط به شکايت همسران و دختران ناصرالدين شاه از قطع حقوقشان بعد از بر تخت نشستن مظفرالدين شاه است. آنها توسط علي خان عميد حضور، خواجهسراي ناصرالدين شاه و مظفرالدين شاه، شکايت خود را مطرح کردهاند. نويسنده اين نامه و مخاطب آن مشخص نيست ولي نويسنده نگران تحصن صبايا و زوجات شاهنشاه شهيد در سفارت عثماني است و خواهان رسيدگي به اين شکايت توسط شخص مظفرالدين شاه است. سند دوم سياه مشق اين نامه است.
سند شماره 1
شمسالدوله
هو
[حاشيه :] فرمان فرما
قربان خاکپاي مبارکت شوم پاکت جوف را شاهزاده خانمهاي معظمه صبايا و زوجات شاهنشاه شهيد سعيد نورالله مضجعه به علي خان عميد حضور نوشتهاند از لحاظ انور مبارک ميگذرد و مکرر خواستهاند اقداماتي که منافي با همه جهات مقامات سلطنتي است ننمايد به هر تدبير و نصيحت که بود نگذاشته مانع شدهام حال ديگر نميدانم چه بگويم حق هم دارند چه بکنند اين روزها را نديدهاند گرسنگي صبر و تأمل و ملاحظه بر نميدارد و حقيقت نميتوان اين حالات را مشاهده کرد در اين نوع امورات که عاقبت به افتضاح و بدنامي منجر ميشود تسامح و تعطيل جايز نيست انصاف و عدالت ملوکانه هميوني را حکم قرار بدهيد که اين بيچارهها به جز اين که چاره درد خودشان را از خاکپاي مبارک مستدعي شوند چاره ديگر و جاي ديگر دارند خداي ناخواسته اگر از خاکپاي مبارک مأيوس شوند و هر اقدامات ناصحيحه که همه نوع افتضاحات براي سلطنت باشد نمايند کسي حق ايرادي بر آنها خواهد داشت پس موقع هر مطلبي که اين همه ملاحظات را بايد کرد نميبايد سهل شمرد که پشيماني سودي ندارد و آب ريخته جمع نميشود اين عرض که کردم منحصر به همين محل مخصوص نيست در کليه امورات دولتي و سلطنتي غور و دقت در حال و مال و مواقع آن لازم و واجب است موقع فصد اگر غفلت شود موجب هلاک مريض است به غير موقع هم فصد موجب هلاکت خواهد بود بيش از اين حد جسارت ندارم از خاکپاي مبارک اميد عفو دارم به ذات پاک خدا به حضرت حجة ع که شدت خلوص به خاکپاي مبارک و غيرت اسلاميت و اهليت و حق تربيت شاهنشاه شهيد سعيد نميگذارد ساکت بمانم اين است که مجبور به اين نوع عرايض جسارتآميز ميشوم صريح عرض ميکنم موافق تقرير عميد حضور حضرات خيال رفتن به يکي از سفارتخانهها را داشتند والله به ارواح شاهنشاه شهيد به زحمات و تدابير آنها را از اين خيال منصرف کردهام ميترسم اگر خداي نخواسته مايوس شوند دوباره عود به خيال سابق نمايند امان است اگر اينطور بشود ناموس دويست ساله سلطنت قاجاريه به باد ميرود و رسواي دنيا ميشويم بعضي خارج از سلسله که مقيد به اين ملاحظات نيستند و هرچه از اين نوع چيزها واقع شود شايد صرفه خود بدانند از سلسله هم که بعضي مبتلا به دردهاي بي درمان خودشان هستند و براي رفع درد يا براي دفع شر و حفظ خودشان ساکت هستند يا بعضي نميفهمند و قابل ملاحظه نيستند بر حسب تکليف و دولتخواهي آنچه به عقل ناقصم رسيده جسارت نمود ذات مقدس ملوکانه اعلم و ابصرند و نکات و مواقع را بهتر ميدانند همينقدر عرض ميکنم تا موقع از دست نرفته و اصلاح ممکن است در رفع مفاسد غفلت نبايد کرد.
[حاشيه:] کاغذ صاحبان تيول است که به من نوشتهاند جواب عريضه خودشان را که به توسط جناب مستطاب عالي به حضور مبارک همايون شاهنشاهي فرستادم ميخواهد، تکليف چيست
|
[6364 ق]
|
|
سند شماره 2
|
[6365 ق]
|
|