سيدجعفر پيشه‌وري

فاطمه معزي

4174-1     سيدجعفر پيشه‌وري در شوروي

پرويز جوادزاده خلخالي يا سيدجعفر پيشه‌وري در 1272ش در يكي از روستاهاي خلخال متولد شد و به همراه خانواده خود به روسيه رفت. او در روسيه تحصيل كرد، پس از انقلاب كمونيستي روسيه، به مرام كمونيستي علاقه‌مند شد و به عضويت كميته مركزي حزب عدالت درآمد. در 1299 به همراه ارتش سرخ به شمال ايران وارد شد و در گيلان به همراه ديگر اعضاي حزب عدالت اولين كنگره حزب كمونيست ايران را برپا داشت. با شكست نهضت جنگل او ايران را ترك كرد ولي پس از چندي به تهران بازگشت و دبير مسئول تشكيلات حزب كمونيست ايران بود. ودراين زمينه فعاليتهاي خود را ادامه داد تا سال 1306ش دستگير و محاكمه شد. و به 15 سال حبس محكوم و به زندان قصر منتقل شد. پيشه‌وري پس از عفو عمومي در شهريور 1320 آزاد شد و به انتشار روزنامه آژير پرداخت كه سياست آن حمايت از اتحاد جماهير شوروي بود.

      او از اعضاي مؤسسه حزب توده بود ولي به خاطر اختلاف با آوانسيان از فعاليت در حزب خودداري كرد. ولي از حمايت ضمني حزب برخوردار بود. در سال 1322 خود را كانديداي نمايندگي دوره 14 مجلس شوراي ملي كرد و به عنوان نماينده اولين تبريز راي آورد ولي اعتبارنامه وي رد شد.

     سيد جعفر پيشه‌وري در سال 1324 به تبريز رفت و حزب دمكرات آذربايجان را تأسيس كرد و به دنبال آن حكومت خودمختار آذربايجان را برپا داشت. اين اقدام او همراه با تصرف پادگانها و واحدهاي نظامي در تبريز و اروميه و اردبيل بود. دولت به منظور مقابله با اين حركت قواي نظامي به آذربايجان اعزام كرد. سرانجام دولت قوام‌السلطنه با تدبير لازم موفق به سركوب حكومت خودمختار آذربايجان به رهبري پيشه‌وري شد. پيشه‌وري پس از شكست در آذر 1325 به قفقاز گريخت و در 1326 در تصادف اتومبيل كشته شد.كه اين حادثه را به عوامل امنيتي اتحاد جماهير شوروي منصوب مي كنند.

 

3048-1      سيدجعفر پيشه‌وري در هنگام مطالعه روزنامه آذربايجان