فرح ديبا
فاطمه معزّي
فرح ديبا، فرزند سهراب و فريده ديبا در سال
1317 ش در تبريز متولد شد، و چهار سال بيشتر نداشت كه پدر خود را
از دست داد. پس از چندي اقامت در تبريز، مادرش به تهران مهاجرت كرد
و در منزل برادر خود سكني گزيد. فرح در مدرسه ايتالياييها به تحصيل
پرداخت، اما بعد از دو سال به مدرسه فرانسوي ژاندارك رفت و دوره
دبيرستان را در همين مدرسه به پايان رساند. سپس براي ادامه تحصيل
همچون پسر دايي خود رضا قطبي راهي پاريس شد و هزينه تحصيلش را دايي
وي پرداخت مي كرد. فرح در هنرستان معماري و طراحي به تحصيل مشغول
بود كه با حزب توده آشنا شد و در تظاهرات دانشجويي كه از سوي
كنفدراسيون برگزار مي شد شركت جست. او كه تصميم به ازدواج با جواني
به نام كريم پاشا بهادري داشت براي جلب نظر خانواده خود به ايران
سفر كرد و زماني كه قصد بازگشت به پاريس را داشت وزارت امور خارجه
از تمديد اسناد وي به دليل آنكه نامش در فهرست مخالفان رژيم شاه
بود خودداري كرد. اين مسئله موجب ملاقات وي با اردشير زاهدي در
وزارت خارجه شد و او كه داماد شاه بود فرح را مناسب با خواسته هاي
شاه ديد، و از وي دعوت كرد تا با شهناز دختر شاه ملاقات داشته
باشد. نتيجه اين ملاقاتها آشنايي فرح ديبا با محمد رضا پهلوي بود.
سرانجام محمد رضا پهلوي در 29 آذر 1338 براي سومين بار ازدواج كرد.
يك سال بعد فرح دربار شاه را به آرزوي ديرينه شان رساند و وليعهدي
به نام رضا به دنيا آورد.
موقعيت فرح با ديگر ملكه هاي سابق متفاوت بود.
او جايگاهي ديگر داشت و داراي اقتدار بيشتري بود. جشنهاي دو هزار و
پانصد ساله و جشن هنر شيراز تا اندازه اي به انگيزش وي بوده است.
دربار فرح سياستي كاملاً متفاوت با سياست دربار
شاه داشت، اما با آغاز انقلاب اسلامي اين دربارها به هم نزديك شدند
تا راهي براي نجات سلطنت پيدا كنند و فرح كه از سال 1346 نايب
السلطنه بود ديگر رسماً در عرصه سياست گام برمي داشت.
فرح از معدود كساني بود كه مي دانست شاه با
بيماري هولناك سرطان دست و پنجه نرم مي كند و نمي خواست فرصت سلطنت
فرزندش را از دست دهد، به همين منظور در تمام جلسات سران ارتش و
سياستمداران حضور پيدا مي كرد.
تيمسار قره باغي ارتشبد ارتش پهلوي در اين خصوص مي
نويسد: "جلسه فوق العاده در حضور اعليحضرت و شهبانو بود و مقامات
شركت كننده عبارت بودند از آقايان شريف امامي، منوچهر آزمون ، ...
ارتشبد ازهاري رئيس ستاد ارتشتاران و ارتشبد اويسي فرمانده نيروي
زميني. ... مذاكرات در حدود ساعت 19 شروع و تا نيمه شب ادامه
داشت. ... اعليحضرت فرمودند نخست وزير مطالبي داشتند كه لازم بود
درباره آنها بحث شود. خواستيم تا شهبانو هم در اين جلسه شركت كنند
تا در جريان مذاكرات باشند."1
اما اين اقدامات نيز نتيجه اي نداشت و شاه و
فرح سرانجام در دي 1357 ايران را براي هميشه ترك كردند. در ابتدا
به مصر و سپس آواره در سراسر جهان گشتند تا در پاناما اقامت
گزيدند. پس از مرگ شاه مخلوع فرح به حمايت مالي از اپوزيسيون
جمهوري اسلامي ايران پرداخت.
او دو كتاب خاطرات دارد كه هر دو در فرانسه
منتشر شده اند يكي به نام هزار و يك
روز است كه در زمان سلطنت نوشته شده و ديگري به نام
كهن ديارا نيز به تازگي منتشر شده است. حاصل ازدواج او با
محمدرضا پهلوي 4 فرزند به نامهاي رضا، فرحناز، عليرضا، و ليلا بود
كه كوچكترين فرزندش در سالهاي اخير درگذشت.
--------------------------------------------------------
1.
اعترافات ژنرال، خاطرات ارتشبد
عباس قره باغي، تهران، ني، 1364. ص36.
|
