|
نصرالله انتظام
فرزانه
بابائي
 |
نصرالله
انتظام وزيري فرزند
ميرزامحمدخان انتظام
السلطنه در سال 1278 شمسي در
تهران متولد شد و پس از انجام تحصيلات متوسطه در
دبيرستان ايران و آلمان وارد مدرسه حقوق و علوم سياسي
گرديد. پس از اخذ دانشنامه ليسانس در رشته حقوق در سال
1298 به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و در مدت 8
سالي كه در اين وزارتخانه به كار اشتغال داشت مشاغل
مهمي از جمله نايب دومي سفارت ايران در پاريس و ورشو
لهستان، نايب سفارت لندن و برن، رياست اداره سوم سياسي
و رياست اداره عهود و جامعه ملل را طي كرد.
|
در دهم مرداد
1311 پس از لغو قرارداد دارسي، دولت انگلستان شكايت خود را از
لغو قرارداد مذكور تسليم دبيرخانه جامعه ملل نمود. روز نهم دي
ماه 1312 هيئت اعزامي ايران به رياست علي
اكبر داور وزير
دادگستري در جلسات شوراي جامعه ملل به شكايت دولت انگليس پاسخ
داد و دفاع نمود.
در اين
ماموريت نقش نصرالله انتظام سنگين بود زيرا طبق قوانين موجود
او بايستي لايحه دفاعيه را تهيه مينمود. انتظام لايحهاي
مستند تهيه كرد و داور به استناد آن پاسخ وزير امور خارجه
انگليس را داد. پس از پايان اين مأموريت، انتظام به ايران
بازگشت و در سال 1312 نايب اول سفارت ايران در لندن شد و يك
سال بعد با همان سمت به سويس رفت و سرانجام كاردار سفارت ايران
در سويس گرديد و در سال 1317 به تهران بازگشت و رئيس اداره سوم
سياسي شد. در سال 1318 رضاشاه از متين دفتري نخست
وزير وقت و مظفر اعلم وزير امور
خارجه درخواست معرفي يكي از مأمورين وزارت امور خارجه را براي
رياست تشريفات خارجي دربار نمود كه از ميان ليست ده نفري ارائه
شده، نصرالله انتظام انتخاب شد. يكي از علل اصلي اين انتخاب
تسلط انتظام به زبان آلماني بود و رضاشاه در اين انديشه بود كه
برنده جنگ، آلمان هيتلري خواهد بود.
انتظام درطول شهريور 1320 در
سمت رياست
تشريفات خارجي دربار و تسلط بر زبانهاي فرانسه، انگليسي و
آلماني، نقش مترجم را در ارسال و دريافت تلگرافهاي مهم خارجي
ايفا نمود.
پس از سقوط رضاشاه و تحولات سياسي ناشي
از حضور متفقين در ايران، انتظام در سطوح بالاتر مسائل سياسي
كشور قرارگرفت. مشاغلي كه در طول دوران جنگ دوم جهاني برعهده
وي قرار گرفت عبارت است از: وزير بهداري در كابينه قوام، وزير
پست و تلگراف و تلفن در كابينه دوم سهيلي، وزير راه در كابينه
سوم سهيلي و كابينه مرتضي
قلي بيات و وزير امور خارجه در
كابينه بيات. انتظام در سال 1324 از پست وزارت امور خارجه
استعفا داد و به عنوان عضو هيئت ايراني در كنفرانس
سانفرانسيسكو عازم امريكا شد. در اين كنفرانس كميسيون تدوين
مقررات اجراي منشور سازمان ملل تشكيل و به مجمع عمومي سازمان
ارائه شد. نخستين مجمع عمومي در سال 1325 در لندن تشكيل گرديد
و انتظام به عنوان عضو هيئت نمايندگي ايران كه رياست آن با حسن
تقي زاده سفير ايران در لندن بود، در مجمع عمومي شركت كرد.
در شهريور 1329 به سمت رئيس هيئت
نمايندگي ايران در سازمان ملل برگزيده و در همان سال از طرف
دولت ايران به سمت سفيركبير در واشنگتن انتخاب گرديد، ولي پس
از دو سال دكتر مصدق وي را به تهران احضار كرد و اللهيار صالح
را به امريكا فرستاد. صالح روز 29 مرداد 1332 از سفارت ايران
در واشنگتن استعفا نمود و دولت زاهدي مجدداً نصرالله انتظام را
به سمت سفيركبيري در امريكا برگزيد و قريب چهار سال در آن
مأموريت به سر برد.
انتظام در سال 1338 به عنوان وزير مشاور
در كابينه اسدالله
اعلم انتخاب شد ولي مدت آن كوتاه بود، سپس به
عنوان سفير ايران در فرانسه انتخاب و راهي پاريس گرديد. پس از
بازگشت از پاريس بازنشسته شد ولي تا پايان سلطنت پهلوي در زمره
افراد متنفذ سياسي كشور قرار داشت و در جريان برگزاري نخستين
كنگره عمومي حزب رستاخيز به عنوان رئيس كنگره برگزيده شد.
انتظام فراماسون هم بود و در لژهاي ” مهر“ و ” وفا“ عضويت
داشت.
نكته شايان ذكر، نقش انتظام در
كودتاي 28 مرداد 1332 بود وي زماني كه ميبايست به عنوان سفير
ايران حافظ منافع مردم و وطن باشد در ارتباط كامل با جاسوسان
بيگانه بود.
در قضيه شناسايي دولت اسرائيل، به نقل
از دكتر قاسم غني : « انتظام پول هنگفتي از يهوديان گرفت تا
زمينه شناسايي دولت اسرائيل از طرف ايران به عمل آمد. زيرا
يهوديان اين مسئله را كه يك دولت مسلمان آنها را به رسميت
بشناسد، ضروري ميشمردند.»
انتظام پس
از پيروزي انقلاب اسلامي مدتي در بازداشت به سر برد، سپس آزاد
شد و سرانجام در سال 1360 در تهران درگذشت. |
