عليرضاخان
عضدالملك
فاطمه معزي
 |
عليرضاخان قوانلو قاجار ملقب به عضدالملك فرزند موسي
خان و از بستگان مهدعليا در سال 1238ق متولد شد. از
كودكي در دربار قاجاريه به غلام بچگي و پيشخدمتي مشغول
بود. در سال 1275 زماني كه ناصرالدين شاه قصد بركناري
ميرزاآقاخان نوري، صدراعظم خود را داشت عليرضاخان به
همراه چند تن ديگر از درباريان، ميرزاآقاخان را از اين
واقعه آگاه كرد و شاه كه متوجه اين حركت شده بود دستور
تنبيه و اخراج وي را از دربار صادر كرد. در اين ميان
مهدعليا وساطت كرد و پس از چندي عليرضاخان به دربار
بازگشت و در 1278 منصب خوانسالاري نيز برعهده وي نهاده
شد. در سال 1284ق كه سمت پيشخدمت خاصه را داشت شاه وي
را مأمور كرد تا خشتهاي طلاي گنبد امام حسن عسگري را
به سامرا حمل كند. پس از بازگشت از اين مأموريت در
1285 ملقب به عضدالملك شد و به مُهرداري ناصرالدين شاه
نيز ارتقا يافت. |
عضدالملك در سفرهاي عتبات و
فرنگستان، شاه را همراهي كرد، در 1288 حكومت مازندران
برعهده او قرار گرفت و در 1290 « ايلخان» ايل قاجار شد. از
ديگر مناصب وي وزارت عدليه بود كه در سال 1304ق به آن
منصوب شد، گرچه در اين خصوص موفق نبود. در جريان واقعه
تحريم تنباكو ناصرالدين شاه او را به عنوان واسطه خود براي
مذاكره با روحانيون انتخاب كرد و به همين دليل چندين بار
با ميرزا حسن آشتياني ملاقات كرد و در دوره سلطنت
مظفرالدين شاه منصبي نداشت اما سمت ايلخاني وي موجب مي‌شد
تا به عنوان ريش سفيد دربار در مواقع حساس وارد عمل شود.
چنانچه در دوره مهاجرت صغراي علما، براي صدور فرمان مشروطه
از سوي شاه به عنوان واسطه برگزيده شد.
پس از عزل محمدعلي شاه با
توجه به صغر سن احمدشاه در 26 تير 1288ش به نيابت سلطنت وي
برگزيده شد.
عضدالملك از مخالفان جدي
اعدام شيخ فضل‌الله نوري بود و پس از اين واقعه دستور داد
تا مراسم تعزيتي براي وي برپا دارند. عليرضاخان عضدالملك
يك سال بيشتر در منصب نايب‌السلطنگي برقرار نماند و در
شهريور 1289ش / رمضان 1328ق درگذشت.
|
3248-1
ناصرالدين
شاه و مظفرالدين ميرزا به اتفاق عليرضاخان
عضدالملك و چند تن ديگر در شكارگاه |
|
