محمدابراهيم خان شوكت الملك، اسدي را به
پيشكاري و اداره املاك خود منصوب نمود و در دوره چهارم مجلس
شوراي ملي وي را به عنوان نماينده مردم بيرجند به تهران
فرستاد. در تهران داراي لقب مصباح السلطنه گرديد و به همراهي
تيمورتاش به فعاليت در برابر سلسله قاجاريه پرداخت. در دوره
هاي پنجم و ششم مجلس شورا در سال 1305شمسي با مساعدت
تيمورتاش از طرف رضاشاه به سمت نيابت توليت آستان قدس رضوي
منصوب گرديد و تا سال 1314 در اين سمت باقي ماند. محمدولي
اسدي در طي مدت خدمت خود خدمات ارزنده اي از قبيل توسعه شهر
مشهد و ايجاد خيابان كوهسنگي ارائه نمود.
در سال 1314 فرمان تغيير كلاه پهلوي به
كلاه شاپو و كشف حجاب بانوان توسط رضاشاه صادر شد. مردم
خراسان در برابر اين فرمان مقاومت نشان دادند و در مسجد
گوهرشاد اجتماع نمودند. با سخنراني هاي شيخ بهلول غوغايي
درمسجد درگرفت كه منجر به گلوله باران و كشته شدن عده بسياري
گرديد. گزارش واقعه به تهران فرستاده شد و اسدي مقصر شناخته
شد. هيئتي از تهران جهت رسيدگي به وضعيت و محاكمه و مجازات
اسدي به مشهد رفت. رئيس هيئت، سرتيپ عباس البرز و بازجو
سرهنگ آقاخان خلعتبري بود. پس از تشكيل دادگاه، اسدي به
اعدام محكوم گرديد و نتيجه دادرسي به تهران فرستاده شد.
دادگاه تجديد نظري هم به رياست فضل الله زاهدي تشكيل و حكم
اعدام تأييد شد.
سرانجام در روز 29 آذر 1314 حكم اعدام
(علي رغم ارسال تلگرافي از سوي رضاشاه دائر بر خودداري از
انجام حكم، به بهانه دير رسيدن تلگراف) اجرا و اسدي در مشهد
تيرباران شد و پيكر وي در گورستان عمومي به خاك سپرده شد. پس
از اعدام اسدي خانواده وي تبعيد واموالشان تصاحب گرديد.
پس از شهريور 1320 و روي كار آمدن
محمدرضا پهلوي، فرزندان اسدي بي گناهي پدر خود را با تشكيل
دادگاه مجدد ثابت كردند و جسد پدر خود را از گورستان عمومي
به مقبره اختصاصي واقع در جوار حرم امام رضا (ع) انتقال
دادند. پس از آن فرزندان اسدي مورد التفات محمدرضا شاه قرار
گرفتند و به مقامات عاليه رسيدند.
1- دكتر سيف الله وحيدنيا در كتاب
زيرتيغ سال تولد اسدي را
سال 1257 قمري ذكر كرده است.
فهرست منابع:
1- ذكاء
الملك فروغي و شهريور 1320. عاقلي، باقر.
2- بهارستان
در تاريخ و تراجم رجال قاينات و قهستان. آيتي،
محمدحسين.
3- شرح حال
رجال ايران ج4. بامداد، مهدي.
4- بيرجند،
نگين كوير. بهنيا، محمدرضا.
5- زيرتيغ.
وحيدنيا، سيف الله.
6- نمايندگان مجلس شوراي ملي در
بيست و يك دوره قانونگذاري مطالعه از نظر جامعه شناسي.
شجيعي، زهرا.
