|
ميرزا سيدابراهيم خان عميدالسلطنه
فاطمه معزي
 |
ميرزاسيدابراهيم خان عميدالحكماء فرزند ميرزا
سيدرضي سمناني طبيب در 1292ق در تهران متولد شد. او به
تحصيل طب در دارالفنون تهران پرداخت و براي ادامة تحصيل
به فرانسه اعزام شد. پس از بازگشت به طبابت در خانة پدري
خود در محلة پامنار پرداخت. ميرزا ابراهيم خان
عميدالحكماء در دورة اول مجلس نمايندة شاهرود بود و در
هفتم شوال 1325ق به عضويت در كميسيون عرايض انتخاب شد.
پس از انحلال مجلس او كه از اعضاي لژ بيداري ايران بود
سفري به قفقاز و روسيه نمود. پس از فتح تهران، بازگشت و
به عضويت كميسيون عالي درآمد. او عضو كميسيوني بود كه
براي حركت دادن محمدعليشاه مخلوع به خارج تشكيل شد. ديگر
اعضاي اين كميسيون حسينقلي خان نواب، ميرزا حسن خان
وثوقالدوله و ميرزا صادق خان مستشارالدوله و
ميرزامحمدخان صديق حضرت بودند كه همگي از اعضاي لژ
بيداري بودند. از ديگر وظايف اين كميسيون رسيدگي به
وضعيت جواهرات دولتي و متحصنين در سفارتخانهها بود. |
ميرزا ابراهيم خان عميدالحكماء در دورة اول وزارت
مالية وثوقالدوله در سال 1327ق به رياست ديوان محاسبات
وزارت دارايي منصوب شد و در سال 1328ق در دومين كابينة
محمدوليخان تنكابني سپهدار اعظم كه وثوقالدوله باز هم
وزارت ماليه را برعهده داشت ميرزا ابراهيم خان به معاونت وي
منصوب شد. در اين دوره او از اعضاي حزب تندريه دموكرات بود و
چندان موافق نيابت سلطنت ميرزا ابوالقاسم خان ناصرالملك
نبود. بنابراين در تنظيم بودجة ساليانه دربار تغييراتي داد&
از جمله تنزل حقوق ماهيانة نايبالسلطنه از ده هزار توامن به
پنج هزار تومان بود كه با حمايت نمايندگان دموكرات در
كميسيون بودجة مجلس هم به تصويب رسيده بود. اين مسئله ايجاد
كدورت بين نايبالسلطنه و مجلس نمود.
گزارش سفارت روسيه در مورد انتصاب وي به سمت وزارت
ماليه در دومين كابينة سپهدار اعظم اينگونه است “اين روزها
ميان نخستوزير و مجلس بر سر مسائل مالي سوءتفاهم پيش آمد و
علت آن قطع حقوق دولتي غير لازم برخي چهرههاي ناسيوناليست
بود. گويا سپهدار دوباره به نايبالسلطنه يادداشتي داد و در
لزوم انتخاب سياستي مشخص با دولتهاي همسايه و محدود كردن
خودسري كميسيونهاي مجلس و اقداماتي بر ضد خودسريهاي وزير
دارايي پافشاري كرده است... معاون وزير دارايي عميدالحكماء
از ناسيوناليستهاي تندرو معين شد. “ (1) تا سال 1332ق ميرزا
ابراهيم خان در اين سمت باقي ماند و در همين سال، ميرزاحسن
خان وثوقالدوله وزير خارجه دولت ميرزامحمدعلي خان
علاءالسلطنه شد و او را به رياست محاكمات وزارت خارجه منصوب
نمود و لقب او از عميدالحكماء مبدل به عميدالسلطنه شد. بيش
از يك سال در اين مقام باقي نماند و در 1333ق رياست ادارة
تشخيص عايدات ماليه به او محول گشت. در دورة حكومت
قوامالسلطنه در 1336ق نزديك به يك سال حكومت سبزوار را داشت
و پس از آن به نيابت حكومت خراسان منصوب شد. در انتخابات
دورة چهارم مجلس شوراي ملي به نمايندگي از نيشابور انتخاب شد
ولي با انتصاب قوامالسلطنه به نخستوزيري، به وزارت عدليه
انتخاب شد و از نمايندگي استعفا داد. در كابينة دوم
قوامالسلطنه وزير فوائد عامه و تجارت بود و در سال 1340 در
كابينة سوم و چهارم قوامالسلطنه مجدداً به وزارت عدليه و
فوائد و تجارت منصوب شد. انتصابات عميدالسلطنه در دورة وزارت
وثوقالدوله و قوامالسلطنه بيانگر ارتباط عميق وي با اين دو
برادر ميباشد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1.
كتاب نارنجي. گزارشهاي سياسي وزارت امور خارجه درباره انقلاب
مشروطيت ايران.
به كوشش احمد بشيري. تهران، نشر نو، 1366. ج 4، صص 116-117.
|
