|
علي اميني
افتخار بلارشك
دكتر علي
اميني فرزند محسن اميني (فرزند ميرزا علي خان امين الدوله)
و فخرالدوله دختر مظفرالدين شاه در سال هزار و دويست و
هشتاد و چهار در تهران ديده به جهان گشود. تحصيلات ابتدايي
را در مدرسه رشديه و دوران متوسطه را در دارالفنون به
پايان رسانيد. در سال 1304 براي ادامه تحصيل عازم فرانسه
شد. در سال 1310 پس از پايان تحصيلات در رشته حقوق و
دكترا در رشته اقتصاد به ايران بازگشت و در سال 1312 با
دختر وثوق الدوله ازدواج كرد.
علي اميني پس
از ورود به ايران وارد خدمت دولتي شد و مشاغل بسياري را
عهده دار بود، از جمله عضو علي البدل محكمه بدايت، خدمت در
اداره كل تهيه قوانين، معاونت اداره كل انحصار ترياك،
معاونت و رياست اداره كل گمرك، مدير كلي وزارت دارائي در
مهر ماه 1318، معاونت دوم وزارت دارائي در سال 1320، معاون
نخست وزير در كابينه قوام، رياست هيئت اقتصادي ايران و
امريكا، دبير كلي شوراي اقتصاد، نماينده تهران در دوره
پانزدهم مجلس شوراي ملي، تصدي وزارت اقتصاد ملي در كابينه
منصور و مصدق در سالهاي 1329 و 1330، تصدي وزارت دارائي پس
از كودتاي 1332 در كابينه سپهبد زاهدي. از مهمترين كارهاي
وي در اين كابينه مذاكره با هندرسن سفير امريكا در ايران
در مورد كمك مالي به ايران و تأمين بودجه برنامه اصل 4
ترومن بود.
ديگر مشاغل
نامبرده عبارت بودند از : تصدي رياست هيئت مذاكره كنندگان
با نمايندگان كنسرسيوم( امريكا، انگليس و فرانسه) براي
انعقاد قرارداد كنسرسيوم نفت با مستر پيچ، تصدي وزارت
دادگستري در كابينه علا و سفير ايران در امريكا.
علي اميني در
سال 1340 با حمايت دولت امريكا و وعده دريافت وام به نخست
وزيري انتخاب شد . برنامه دولت خود را در پانزده ماده
اعلام كرد. مهمترين آنها كاهش هزينه زندگي و قيمتها،
اصلاحات ارضي، توسعه صنايع كشاورزي، تأمين حداقل معيشت
كارمندان و تقويت قوه قضائيه بود. از اولين اقدامات وي پس
از نخست وزيري مي توان به بازداشت عده اي از امراي ارتش،
مبارزه با فساد، اجراي اصلاحات ارضي، مذاكره با فرهنگيان و
انتصاب محمد درخشش، يكي از فرهنگيان به وزارت فرهنگ، آزادي
فعاليت احزاب و علني شدن فعاليت جبهه ملي، بركناري تيمور
بختيار، رئيس سازمان امنيت اشاره نمود.
دولت اميني در
انجام اقدامات مورد نظر خويش توفيق چنداني نداشت و پس از
14 ماه نخست وزيري از مقام خود استعفا داد. از مهمترين
عوامل شكست دولت اميني اعلام ورشكستگي ايران و اقدام
بازرگانان خارجي به خارج نمودن سرمايه هاي خود از ايران،
افزايش بحران اقتصادي در كشور، مقابله با تظاهرات
دانشجويان و دانش آموزان، مخالفت امريكا با كمك 700 ميليون
دلاري به ايران، بي نتيجه بودن مذاكرات با كشورهاي اروپايي
در جلب كمك مالي به ايران، مذاكرات شاه با كندي در بركناري
وي از نخست وزيري و مخالفت شاه با كسر بودجه ارتش بوده
است. اميني پس از استعفا مدتها از صحنه سياسي دور بود، تا
اينكه در سال 1357 محمد رضا شاه جهت رهايي از بحران سياسي
و جلوگيري از انقلاب مردمي با او وارد مذاكره شد و او را
براي نخست وزيري در نظر گفت، اما او نپذيرفت و قبل از
پيروزي انقلاب به اروپا رفت و در سال 1371 درگذشت.
دكتر علي
اميني عضو لژ فراماسونري جويندگان كمال بود و در تاريخ
12/11/1356 از لژ مذكور خارج شد.
منابع:
خاطرات علي اميني.
به كوشش حبيب الله لاجوردي و پيشگفتاري از دكتر باقر عاقلي
خاطرات علي اميني.
به كوشش يعقوب توكلي
زندگي سياسي علي اميني.
جعفر مهدي نيا
شرح حال رجال سياسي و نظامي معاصر ايران.
دكتر باقر عاقلي
|
