|
جواد بوشهري
فاطمه معزي
 |
جواد بوشهري، ملقب به اميرهمايون فرزند حاج محمد
معينالتجار، تاجر معروف دوره مشروطيت، در سال 1272 در
بوشهر متولد شد. پس از پايان تحصيلات قديمي در بوشهر
به تهران رفت و از مدرسه آلمانيها فارغالتحصيل شد.
جواد بوشهري براي ادامه تحصيل راهي اروپا شد و در
انگلستان و سويس در رشته تجارت و اقتصاد به تحصيل
ادامه داد. آنگاه به ايران بازگشت و تجارت را پيشه خود
كرد، همچنين به سياست نيز پرداخت.
بوشهری ازسياستمداران
متمايل به انگلستان بود ولي در جريان كودتاي سوم اسفند
1299، سيد ضياءالدين طباطبايي نخستوزير وقت دستور
دستگيري عدهاي از رجال را صادر كرد تا وانمود شود كه
مخالفان دولتش بسيارند؛ اميرهمايون نيز يكي از
بازداشتشدگان بود. او پس از سقوط دولت سيدضياء در
1300 آزاد شد و از اعضاي مجلس مؤسساني بود كه در 1304
به انقراض قاجاريه رأي مثبت داد و در دوره هفتم مجلس
شوراي ملي در 1307 نيز به نمايندگي از تهران به مجلس
راه يافت. او كه از حاميان رضاخان پهلوي بود چون ديگر
ياران وي مورد غضب واقع شد و حتي شاه قصد بازداشت او
را داشت اما بوشهري كه احساس خطر ميكرد در
1312 از
ايران به اروپا گريخت و تا زمان سقوط شاه در آنجا مقيم
بود
|
بوشهري
پس از شهريور 1320 به ايران بازگشت. در 1322 به همراه
عدهاي ديگر از دولتمردان پهلوي به جرم همكاري با آلمانيها
از سوي متفقين دستگير شد و مدتها در بازداشت آنها در اراك
بود. اما واقعيت اين است كه اين عده اكثراً انگلوفيل بودند
تا آلمانوفيل. در 1325ش محمدرضا پهلوي او را به استانداري
فارس منصوب كرد و يك سال بعد 1326ش به دولت قوامالسلطنه
راه يافت و در دولت عبدالحسين هژير نيز وزير كشاورزي بود.
او در 1328 به مجلس سنا راه يافت ولي در همان سال نيز
استعفا كرد تا اينكه در سال 1330 نخستوزير وقت دكتر مصدق
وي را به وزارت راه منصوب كرد. با توجه به سابقه انگليسي
بودن بوشهري اين عمل دكتر مصدق اعتراض بسياري را برانگيخت
اما بوشهري تا 1331 در اين سمت باقي ماند و از اعضاي هيئت
همراه دكتر مصدق در سفر به شوراي امنيت در امريكا بود.
بوشهري در دولت دكتر مصدق مأمور
مهمانداري از لرد استوكس (خزانهدار و وزير مشاور دولت انگليس
كه براي حل مشكل نفت به ايران سفر كرده بود) شد. انگليسيها وي
را كانديداي مناسبي براي نخستوزيري به جاي دكتر مصدق
ميدانستند. كاردار سفارت انگلستان در گزارش خود به وزارت امور
خارجه نوشت : « اگر زاهدي يا بوشهري و يا حتي مكي نخستوزير
شوند بيشتر اهل سازشند...» (1)
بوشهري در 1331 از دولت مصدق كنار
گذاشته شد و تا دوره پنجم مجلس سنا (1348) از سناتورهاي
انتصابي تهران بود. او در 1339 از سوي شاه به رياست كميسيون
مالي و نايب رئيسي شوراي مركزي جشنهاي شاهنشاهي منصوب و در
1347 رياست اين شورا را عهدهدار شد.
برنامهريزي جشنها بيشتر بر عهده
وي بود. پس از پايان اين جشنها او به سمت مشاور دربار منصوب شد
اما عمرش چندان كفاف اين منصب را نداد و در 1351 درگذشت. ساواك
در گزارش خود او را چنين معرفي ميكند :
« ... داراي استبداد راي ميباشد.
زياد باهوش نيست ولي فوقالعاده مبادي آداب
است. بين
دوستان خود به درستي شهرت دارد... به طرفداري از سياست غرب
بالاخص انگلستان شهرت دارد. در حال حاضر در درجه اول به سياست
انگلستان و بعد امريكا تمايل دارد.» (2)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1.
مصطفي الموتي. ايران در عصر پهلوي. لندن، پكا،
ج 6 ، صص 40 و
439.
2. بزم
اهريمن، جشنهاي دوهزار و پانصد ساله به روايت اسناد ساواك.
تهران، مركز بررسي اسناد تاريخي وزارت اطلاعات، 1377.
صص 59-
58.
|
