ثريا در مصر
روزنامه ثريا ابتدا در قاهره مصر به مديري “ميرزا عليمحمدخان
كاشاني“ به زبان فارسي تاسيس و هفتهاي يك بار، روزهاي شنبه
طبع و يكشنبه توزيع ميشد. اولين شمارة آن روز شنبه 14 /
جماديالثاني / 1316هـ .ق مطابق با 29 / اكتبر/ 1898م انتشار
يافت. نام روزنامه به خط نستعليق درشت و روزنامه در عنوان هر
شماره بدين مضمون معرفي گرديد:
“ ثريا روزنامهايست كه از هرگونه وقايع پوليتيكي و سياسي و
علوم و فنون و صنايع و ادبيات و تجارت و غيره بحث ميكند و
نيز مقالاتي كه نافع به حال دولت و ملت باشد به كمال ممنونيت
طبع و نشر مينمايد.“
محل ادارة ثريا در مصر خيابان “عابدين“ و عنوان مراسلات
ميرزا عليمحمد خان كاشاني صاحب امتياز و نگارنده روزنامه
ثريا است. قيمت آبونه ساليانه آن در ممالك محروسة ايران 36
قران بود كه در 2 قسط گرفته ميشد.
در سال اول ثريا، معمولاً هر شماره آن در 16 صفحه با چاپ
سربي طبع گرديده و با انتشار شماره 50 به تاريخ 8 / جماديالثاني
/ 1317هـ .ق سال اول خاتمه پيدا كرده و سال دوم آن با اينكه
بايد از شمارة 51 شروع ميشد، به خاطر اينكه با مولود مسعود
مطابقت كند آن را به نفع مشتركين جزو سال اول محسوب ميكنند.
شمارة اول سال دوم به تاريخ 16/ جماديالثاني/ 1317 هـ.ق در
20 صفحه طبع و توزيع شد. در مقالة افتتاحي سال دوم، به شرح
جشن قنسولگري ايران كه در روز تولد مظفرالدين شاه گرفته تحت
عنوان “مولود مسعود“ پرداخته است.
به طوركلي مندرجات روزنامه ثريا عبارت است از: اخبار و حوادث
ايران و مصر و در بعضي از شمارهها اخبار عمومي جهان. اخبار
راجع به ايران به وسيله وكلاي روزنامه كه در شهرهاي داخلي
ايران بودند، تهيه ميشد و غالباً اين اخبار مفصل بوده.
مقالات و نامههاي شكوائيه نيز قسمتي از مندرجات روزنامه را
تشكيل ميدادند.
ثريا با چاپ سربي طبع ميشده ولي در هيچ يك از شمارهها نام
مطبعه چاپ نگرديده و در انتهاي صفحة آخر اين عبارت درج است:
“ در مصر در مطبعة ... چاپ شد. “ از شمارة 27 سال دوم امور
روزنامه ثريا به عهدة آقاسيد فرجالله تاجر كاشاني مقيم مصر
واگذار شد و همين شخص به عنوان صاحب امتياز و نگارنده، به
جاي عليمحمد كاشاني در عنوان روزنامه معرفي گرديد.
پس از آن عليمحمد كاشاني اقدام به تاسيس روزنامه “پرورش“
كرد. به همين دليل بين اين دو روزنامه مناقشات قلمي زيادي رد
و بدل شد و هر يك در روزنامة خود به ديگري تاخت.
روزنامه ثريا تا مادامي كه امور آن به عهدة ميرزاعليمحمد
كاشاني بود. يكي از روزنامههاي مفيد و بسيار خوب زبان فارسي
بوده است ولي پس از آن به كلي از رونق افتاد، تا اينكه در
سال 1318 در مصر توقيف گرديد و ديگر منتشر نشد و مدير آن سيد
فرجالله كاشاني به تهران عزيمت نمود.
ثريا در تهران
پس از توقف در تهران، سيد فرجالله روزنامه ثريا در اين شهر
به سال 1321هـ .ق به همان سبك و سياق سابق منتشر نمود و
شمارة 21 ششمين سال آن (سال 1321 ق. مطابق با ششمين سال
تاسيس روزنامه است) در تاريخ 22/ رجب 1321هـ .ق. منتشر شد.
گويا تا انقلاب مشروطيت ثريا كم و بيش در تهران و پس از آن
در كاشان منتشر ميشده.
ثريا در كاشان
روزنامه ثريا به مديري و دبيري فرجالله الحسيني در شهر
كاشان تاسيس و شمارة اول آن در چهار صفحه به قطع روزنامه حبلالمتين
با چاپ سنگي (مطبعه ثريا) منتشر و در تاريخ 25/ ذيالقعده/
1327هـ . ق مطابق با 25/آذر/ ماه جلالي سال تخاقوي ئيل منتشر
شده است. انتشار اين شماره مطابق با دوازدهمين سال تاسيس
ثريا بود و در عنوان هر شماره اين سال، سال دوازدهم و در زير
عنوان روزنامه كه به خط نستعليق درشت نوشته شده سال 1316 درج
گرديده است.
ساير خصوصيات روزنامه بدين شرح است: عنوان مراسلات، كاشان
ادارة ثريا
قيمت آبونه جات سالانه: كاشان يك تومان، ساير ولايات 12 قران،
تك نمره صد دينار قيمت اعلانات سطري 5 شاهي.
پس از انتشار چند شماره مختصر تغييراتي در ثريا پديد آمد.
بدين ترتيب كه فرجالله الحسيني مدير مسئول و فخرالواعظين
دبير روزنامه گرديد. ثريا از لحاط سبك مندرجات و مطالب،
مانند همان زمانيست كه در مصر و تهران منتشر ميشد، جز آنكه
در ثرياي كاشان بيشتر اخبار كاشان و اخبار انجمن ولايتي اين
شهر آمده است.
در شمارة اول پس از مقالة افتتاحي، مقالهاي تحت عنوان (ليس
للانسان الا ما سعي) و همچنين اخبار شهري كاشان و گفتگوهاي
انجمن بلدي كاشان و واقعة نايب حسين و مطالب ديگر درج گرديده
است. هر شماره روزنامه 40 صفحه و هر صفحه آن مشتمل بر دو
ستون است. از اين روزنامه فعلاً تا شماره 11 سال دوازدهم
يعني سال 1328ه .ق در دست است. اما مشخص نيست كه تا چه مدت
انتشار ثريا ادامه پيدا كرده و از مدير آن سيد فرجالله اسمي
در حوادث مشروطيت ايران برده نشده.
موجودي : (1328-1327، 1323-1321، 1318-1316هـ . ق)
