تجديد روابط سياسي ايران و اسرائيل و آموزش ساواك

مظفر شاهدي

در سال 1328ش و در دوران نخست‎‏وزيري محمد ساعد مراغه‏ي دولت ايران كشور اسرائيل را به صورت دوفاكتو مورد شناسايي قرار داد و روابط غيررسمي با آن برقرار كرد. در سال 1330ش دولت مصدق اين روابط را ناديده گرفت. پس از كودتاي 28 مرداد 1332 بار ديگر مقدمات تجديد روابط دو كشور فراهم شد و به ويژه از سال 1332 كه با موافقت دو طرف براي صدور نفت ايران به اسرائيل همراه بود. دو كشور نخستين گامهاي استوار را براي گسترش روابط برداشتند. با ملاقاتهاي پنهاني برخي مقامات سياسي ـ امنيتي و اقتصادي دو كشور در تهران و تل آويو نهايتاً در مرداد ماه 1339 دولت ايران با اين دستاويز كه دولت ايران در دوره نخست‏وزيري مصدق اقدامي رسمي و ديپلماتيك براي اعلام قطع روابط دو طرف انجام نداده است، اعلام كرد روابط طرفين را گسترش مي‏دهد. با اين احوال آگاهان به امور به درستي دريافته بودند كه اين ادعاي دولت ايران، بر بنياني سست استوار است. در هر حال با گسترش روابط سياسي ايران و اسرائيل در سال 1339 شرايط لازم براي تعميق ارتباط اطلاعاتي ـ امنيتي ميان دو طرف فراهم شد. لازم به ذكر است كه هم اسرائيل (به سبب انزوايي كه در منطقه خاورميانه گرفتارش بود) و هم آمريكا براي تحكيم روابط كشورهاي اقماري منطقه از گسترش روابط ايران و اسرائيل سخت حمايت مي‏كرد.

ماموران موساد حداقل پس از كودتاي 28 مرداد 1332 به تدريج در ايران حضور و نفوذي روزافزون پيدا كرده بودند و وقتي روابط سياسي غيررسمي ميان ايران و اسرائيل (در مرداد 1339) برقرار شد مدتها از تماسها و ارتباطات مقامات ساواك و موساد با يكديگر سپري مي‏شد. در واقع به دنبال تأسيس ساواك از اواخر سال 1335ش كه با كمك و هدايت مستقيم سيا صورت گرفت. آمريكاييان به تدريج كوشيدند روابط آن را با موساد گسترش دهند آنچه بود در واپسين سالهاي دهه 1330ش و اوايل دهه 1340ش ساواك و موساد ارتباط بسيار نزديك و دوستانه‏اي با يكديگر برقرار كرده بودند و همكاري مشترك طرفين در امور امنيتي ـ اطلاعاتي و جاسوسي در ايران و ساير كشورهاي خاورميانه روندي شتابان و فراگير يافته بود. در چنين شرايطي بود كه سيا به تدريج بخش مهمي از حيطه وظايف و عملش در قبال ساواك را به موساد سپرد.

آموزش پرسنل ساواك از مهمترين مواردي بود كه انجام سازمان يافته آن از سوي سيا برعهده موساد نهاده شد و ماموران موساد چنان كه خواسته و موردنظر طرفين بود تا واپسين سالهاي حكومت محمدرضاشاه پهلوي مرتبه نخست را در آموزش پرسنل ساواك به خود اختصاص دادند.

در آغاز آموزش موساد به ساواك، اداره كل آموزش در ساواك تشكيل شد. علاوه بر اينكه طي فواصل زماني مشخص پرسنلي از ساواك جهت فراگيري دوره‏هاي آموزشي موردنياز به اسرائيل اعزام مي‏شدند تا در پايگاههاي موساد در آن كشور دوره‏هاي موردنياز را طي كنند، در رشته‏هاي مختلف آموزشي اساتيد، كارشناسان و متخصصيني هم از سوي موساد به ايران اعزام مي‏شدند تا در مراكز ساواك در ايران به نيروها و پرسنل ساواك آموزشهاي لازم را ارائه بدهند. در همان حال كتب و خدمات آموزشي متعدد موساد در رشته‏هاي مختلف در اختيار ساواك قرار گرفت كه تقريباً تمامي آن به زبان فارسي ترجمه شد تا طي دوره‏هاي آموزشي مربوطه در اختيار پرسنل تحت آموزشي قرار داده شود.

مهمترين آموزشهاي متخصصان و كارشناسان موساد به پرسنل ساواك در موارد زير بود : 1- آموزش خط شناسي 2- آموزش ضداطلاعات 3- آموزش چگونگي استفاده از اسلحه و تجهيزات اطلاعاتي ـ جاسوسي الكترونيكي و غيره 4- آموزش وسايل و لوازم عكاسي و فيلمبرداري 5- آموزش تعقيب و مراقبت 6- آموزشهاي متعدد فني 7- آموزش شيمي 8- آموزش بررسي و ارزيابي اطلاعات و اخبار 9- آموزش انواع تجهيزات فرستنده و گيرنده و استراق سمع و نهايتاً : 10- آموزش روشهاي كارآمدتر شكنجه هاي جسمي و روحي.