اندكي بعد زنان تبريز به منظور انسجام بخشيدن به فعاليتهاي خود انجمني به نام «كميته زنان» تأسيس كردند و مبارزات خود را با زنان شهرهاي ديگر منطبق ساختند. ملك‌زاده در كتاب تاريخ انقلاب مشروطيت مي‌گويد:

 «زنهاي تبريز به زنهاي شيراز نامه نوشتند و آنها را بر ضد اعيان و اشراف تحريك به انقلاب كردند.»

      اين كميته در جريان فشارهاي عين‌الدوله در تبريز و محاصره آن تلگرافي به كميته زنان ايراني مقيم استانبول كردند و از آنها خواستار شدند كه ستمديدگي تبريزيان را به گوش جهانيان برسانيد و افكار عمومي مردم سراسر دنيا را به اين امر جلب كنند. مضمون تلگرافي كه در اين مورد به پادشاه انگلستان ارسال شد چنين است:

«عاليجنابا. ما ايرانيان ساكن قسطنطنيه به نمايندگي از طرف ناسيوناليستهاي ايران به اتكاي روابط دوستانه تاريخي و باستاني كه هميشه بين ما و دولت و ملت انگلستان وجود داشته است، از آن جناب استدعا داريم به موضوع زير بذل توجه فرمايند. به موجب تلگرافي كه آخر وقت ديشب مستقيماً از تبريز به ما رسيده و رونوشت آن به ضميمه تقديم است، عين‌الدوله اولتيماتومي به مدت 48 ساعت به ناسيوناليستهاي تبريز داده و تسليم بي درنگ آنها را خواستار شده است. در متن اين اتمام حجت اشاره شده است كه در غير اين صورت سپاهيان عين‌الدوله به قتل‌عام دست خواهند زد. مدت اولتيماتوم از ديروز شروع شده است.  

پوشش زنان در مبارزات مشروطيت

چادر و روبند. بعدها به صورت چادر و پيچه درآمد

براي استحضار آن جناب به عرض مي‌رساند كه ما هيچ گاه به خود اجازه نداده‌ايم كه تقاضاهاي افراط‌آميز و فوق‌العاده‌اي از شاه بنماييم. به عكس خواستهاي ما موجه و قابل تصديق مي‌باشد. خواستهاي ما فقط عبارت از اعاده انتظامات و تجديد برقراري مشروطيت است كه از طرف اعليحضرت مظفرالدين شاه به ما اعطا گرديده است. رفتار شاه كنوني طي دو سال گذشته نياز به انتقاد از طرف ما ندارد و چون عاليجناب به خوبي بدان واقف هستند ضمناً بايد به استحضار آن جناب برسانيم كه كميته زنان ما در اينجا اطمنيان تقريباً رسمي از علياحضرت ملكه الكساندرا دريافت داشته است، مبني بر اينكه دولت اعليحضرت پادشاه انگلستان با همكاري دولت روسيه هم اكنون مشغول اقداماتي براي پايان دادن به عمليات خونريزي، راهزني و چپاولگري علني سپاهيان شاه در تبريز هستند. متأسفانه بايد بگوييم كه شاه نه تنها به يك چنين يادداشت مشتركي ترتيب اثر نداده بلكه اعتنايي هم به آن نكرده است. دلايلي در دست داريم كه نشان مي‌دهد مقامات رسمي روسيه به طور غيررسمي به شاه كمك مي‌كنند و در امر اعاده انتظامات و برقراري مجدد مشروطيت در ايران مداخله و كارشكني مي‌كنند.

                                                             مهر : شوراي عمومي ايرانيان مقيم در قسطنطنيه» (2)

     سر ادوارد گري به رئيس كميته زنان ايراني در قسطنطنيه چنين جواب مي‌دهد : «علياحضرت ملكه به اينجانب امر نمودند كه وصول تلگراف شما را كه به اينجانب محول شده است اعلام دارم، بايستي به اطلاع شما برسانم كه دولت اعليحضرت پادشاه انگلستان با همكاري دولت روسيه اينك مشغول اقداماتي است تا انتظامات برقرار گردد.  با تقديم احترامات. ادوارد گري» (3)

      بدين ترتيب فعاليت زنان در اين مبارزات كه حتي منجر به اسلحه در دست گرفتن و جنگيدن شد يكي از عوامل مؤثر شناسايي خواسته‌هاي بر حق ايرانيان در خارج از كشور شد و زمينه‌هاي بعدي خروج روسيه از ايران را فراهم نمود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

1. روزنامه مجلس. سال اول، يكشنبه 13 ربيغ‌الثاني 1325، ش 87.
2. حسن معاصر. تاريخ استقرار مشروطيت در ايران. ص 822.
3. همان منبع، ص 823.