ملكه تنهاي دربار رضاشاه

نيلوفر كسري

 

     قمرالملوك اميرسليماني (توران) فرزند عيسي مجدالسلطنه اميرسليماني پسر مجدالدوله از رجال معروف عصر قاجار است كه در روز 15 بهمن 1283 در تهران ديده به جهان گشود. مادرش شمس‏الملوك منزه‏الدوله از خاندانهاي معروف عصر در تربيت بسيار كوشا بود به طوري كه توران از پنج سالگي تحت تعليم معلمين خانگي قرار گرفت و اين كار تا ده سالگي ادامه يافت تا اينكه پدر و مادرش او را براي تحصيل به دبيرستان ناموس فرستادند و توران تا سال چهارم متوسطه در اين دبيرستان به تحصيل اشتغال داشت. در اين هنگام رضاخان كه تازه به مقام وزارت جنگ رسيده بود و درصدد به دست آوردن قدرت مطلقه در كشور بود جهت كسب وجهه اجتماعي درصدد وصلت با خاندان قاجار افتاد و تصميم به ازدواج با يكي از دختران رجال قجري گرفت. جهت اين امر صورتي شامل 180 نفر از دختران معاريف و مشاهير كشور تهيه شد. در اين ليست به طور ويژه نوشته شده بود كه مجدالدوله يكي از رجال طراز اول دربار احمدشاه نوه زيبايي دارد كه تحصيلكرده بوده و شايستگي همسري وزير جنگ را دارد. پس رضاخان كه مترصد فرصت مناسب بود در روز عيد قربان هنگامي كه كليه وزرا و رجال و معاريف مملكت جهت سلام به پيشگاه احمدشاه رفته بودند مجدالدوله را به كناري كشاند و به حالت شوخي گفت :

ــ آقاي مجدالدوله، عيدي ما را در عيد قربان نمي‏دهيد؟

مجدالدوله گفت :

ــ اگر چيزي است كه شايستگي حضرت اشرف را داشته باشد سراغ داريد بفرماييد تا با كمال ميل تقديم كنم.

وزير جنگ لبخندزنان گفت :

ــ به من خبر داده‏اند كه شما نوه بسيار زيبايي داريد و من خواستم موافقت كنيد كه او را به همسري خود انتخاب كنم.

      مجدالدوله با اين پيشنهاد موافقت كرد و روز بعد خواهر و زن برادر وزير جنگ به خانه مجدالدوله رفتند و رسماً ملكه توران را براي سردار سپه خواستگاري نمودند. خانواده عروس پيشنهاد را پذيرفتند و در نتيجه روز عيد غدير مراسم عقدكنان در حالي كه ملكه توران هفده سال و وزير جنگ چهل و هفت سال داشت صورت گرفت. به گواهي برخي از كساني كه به وي و دربار پهلوي نزديك بودند ملكه توران زني زيبا و در روزگار خود در زمره زنان تحصيلكرده و تربيت يافته بود. ثمره اين ازدواج بسيار كوتاه و بدشگون براي رضاشاه پنجمين فرزندش غلامرضا بود كه در سال 1302هـ . ش متولد شد. از همان ابتداي ازدواج، ملكه تاج‏الملوك كه با اين وصلت مخالف بود به مبارزه با توران پرداخت و توران كه ياراي مقاومت در مقابل چنين زن حيله‏گر و سياستمداري را نداشت به تدريج كناره‏گيري نمود به طوري كه به دليل اختلافات خانوادگي اين ازدواج پس از يك سال به طلاق انجاميد. اين زن پس از طلاق مدت 21 سال تا هنگام مرگ رضاخان در ژوهانسبورگ (خرداد ماه 1323هـ . ش) در ميان ديوارهاي قصر سلطنتي و در مجاورت خانواده پهلوي زيست و به تربيت تنها فرزندش همت گمارد. پس از مرگ رضاخان او براي بدرقه پسرش كه عازم آمريكا بود به مصر مسافرت نمود و پس از مراجعت به ايران در ملك موروثي خود علي‏آباد مشغول فلاحت و امور خيريه گشت. او اندكي بعد با بازرگان ثروتمندي به نام ذبيح‎الله ملكپور (1352-1281هـ .ش) ازدواج كرد.

     پس از ازدواج زندگي او دچار دگرگوني گشت. او در محافل اجتماعي شركت نمود و صاحب ثروت كلاني شد و حتي در كنار فعاليتهاي اقتصادي خانواده پهلوي و ساخته شدن مهرشهر توسط شمس پهلوي به فكر ساختن تورانشهر افتاد (1356ش) كه اجراي طرح آن با همكاري آلمانيها پيش‏بيني شده بود، اما انقلاب اسلامي راه زياده طلبي اين خاندان را بست و او را به پاريس فراري داد.









 












 
www.iichs.org