حاتم‏بخشي كودتاگران

صفا كاظميني

    49 سال از كودتاي 28 مرداد 1332 مي‏گذرد؛ رويدادهايي كه با طرح و توافق مشترك امريكا و انگليس به وقوع پيوست و موجب بازگشت شاه و حاكميت دوباره استبداد به مدت ربع قرن ديگر شد. در آن رخداد امريكاييها نقش عمده ‏اي را ايفا كردند و انگليسيها نيز ضمن موافقت، نيروهاي حرف‏شنوي خود را در اختيار گردانندگان و مجريان امر قرار دادند؛ مهره ‏هايي چون “برادران رشيديان“ و دار و دسته ‏شان نقش حساس و ويژه‏اي را در اين جريان ايفا كردند.

     سندي كه در زير از نگاه نكته ‏سنج علاقه‏مندان بررسي تاريخ سياسي معاصر ايران مي‏گذرد به تاريخ تقريبي چهار ماه پس از كودتا بازمي‏گردد. در اين سند سرتيپ محمدعلي صفاري، شهردار وقت تهران در يك حاتم‏بخشي استثنايي و نمايش كم‏نظير، 47/1360 مترمربع زميني در يكي از بهترين مناطق آن روز جهان را به منظور گسترش فضاي “سفارت كبري كشورهاي متحد امريكا“ هبه مي‏كند.

سرتيپ صفاري بعدها بابت خوش خدمتي‏هاي خود به عناويني چون رياست شهرباني، وكالت مجلس شوراي ملي، نمايندگي مجلس سنا، استانداري و... نايل مي‏آيد. وي سه مرتبه به عنوان شهردار تهران برگزيده مي‏شود كه در تاريخ شهرداري پايتخت كشورمان امر بي‏سابقه‏اي است. صفاري در دورة زمامداري سپهبد فضل‏الله زاهدي. در مورخة 5 آذر 1332 به عنوان شهردار تهران منصوب شد و دقيقاً دو هفته بعد به گونه‏اي كه در سند نوشتاري زير ملاحظه خواهيد فرمود بنابه دستور سپهبد تاجبخش، نخست‏وزير كودتا مفتخر است تا جناب ريچارد نيكسون معاون وقت رئيس‏جمهور امريكا بر وي منت نهد و اين پيشكش ناقابل را پذيرا باشد. متن اين سند شماره 14264 در مركز اسناد مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران نگهداري مي‏شود.

19 آذر ماه 1332

عاليجناب

     احتراماً به استحضار مي‏رساند كه شهرداري تهران اراضي مشرف بر ضلع جنوبي سفارت كبري كشورهاي متحد امريكا را كه حدفاصل بين ديوار فعلي سفارت كبري و خيابان تخت‏جمشيد و خيابان پرزيدنت روزولت است و جمعاً 47/1360 متر مربع مي‏باشد و سفارت كبري امريكا ملكيت اراضي مزبور را جهت تكميل محوطه خود لازم مي‏دانستند از صاحبان آنها خريداري و مايل است به دولت كشورهاي متحد امريكا هديه نمايد. دوستدار به نام شهر تهران افتخار دارد كه به وسيله آن جناب از دولت كشورهاي متحد امريكا تقاضا نمايد كه هديه مزيور را قبول فرمايند.

موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تجديد مي‏نمايد.

سرتيپ صفاري

                                                                                                            [امضاء]

جناب آقاي ريچارد نيكسون، نايب رئيس محترم رياست جمهوري امريكا