اطلاع

        اطلاع ارگان نيمه رسمي دولت ايران و برادر دوقلو روزنامه رسمي ايران در زمان ناصرالدين شاه تاسيس و تحت نظر وزارت اطلاعات و سرپرستي محمدحسن خان صنيع‏الدوله  ]اعتمادالسلطنه[ فرزند حاجي عليخان حاجب‏الدوله مقدم مراغه‏اي انتشار يافته است.

      ناصرالدين شاه در اوايل سال 1288 قمري اداره امور روزنامه‏هاي دولتي را از عليقلي ميرزا ملقب به اعتضادالسلطنه گرفت و به عهده حسن خان ملقب به صنيع‏الدوله واگذار كرد.

      شماره اول روزنامه اطلاع در روزدوشنبه 27 ربيع‏الثاني 1298 قمري مطابق 28 مارس 1881 ميلادي، در چهار صفحه به قطع بزرگ، خط نسخ و با چاپ سنگي در مطبعه دولتي طبع و منتشر شده، اين روزنامه براي كساني كه روزنامه ايران را آبونه بوده مجاني داده مي‏شده و براي غير از صاحبان روزنامه ايران در تهران قيمت ساليانه هيجده قران و در ساير ولايات بيست قران، براي روسيه و قفقازيه چهار منات، براي تركيه چهل پياستر و براي هندوستان و چين هفت روپيه است.

     اسم روزنامه اطلاع به خط نسخ درشت و شماره روزنامه با حروف و عدد هر دو چاپ شده است. در زير عنوان روزنامه در ضمن يك سطر بدين‏گونه معرفي گرديده : “ اين روزنامه به كلي از قيد رسميت خارج است هر كس مطلبي كه مفيد به حال ملت و اطلاع عامه باشد و منافي و مناقض با ملت و دولت نباشد و به اداره اطلاع بفرستد در اين روزنامه نوشته مي‏شود.“

       هر صفحه مشتمل بر سه ستون و هر نمره از چهار تا هشت صفحه است. فهرست مندرجات هر نمره در اول ستون اول صفحه اول به ترتيب ذكر مطالب چاپ شده. برخلاف روزنامه (ايران) كه در انتهاي صفحه آخر نام (اعتمادالسلطنه و زير انطباعات و دارالترجمه خارجه) ذكر گرديده در روزنامه اطلاع در هيچ يك از نمرات آن اسمي از اعتمادالسلطنه نيست.

      روزنامه اطلاع هفتگي بوده و شماره دوم آن در تاريخ دوشنبه چهارم جمادي‏الاول 1298 قمري منتشر شده است. نويسندگان، مترجمين و كساني كه در كار طبع  و نوشتن اين روزنامه دخالت داشته‏اند عبارت بوده‏اند از:

    “ ميرزا سيدحسن: منشي و نويسنده و مترجم عربي،  ميرزا محمدحسين اديب ملقب به فروغي، مصحح و منشي و مترجم عربي با ميرزا ابوتراب نقاش چاپخانه، ميرزاسيدولي: مرتب‏كننده حروف فرنگي و ايراني چاپخانه؛ ميرزامهدي محرر چاپخانه، استاد محمدابراهيم، استاد مخصوص طبع روزنامه؛ استاد محمداسماعيل: صحاف؛ ملاغلامحسين: مذهب. “

      واضح است كه در طول مدت نزديك به بيست سال انتشار روزنامه در بعضي اشخاص نامبرده تغيير و تبديل حاصل گرديده ولي اصول تشكيلات روزنامه و چاپخانه دولتي به شرح فوق بوده است.

      تاسيس و انتشار روزنامه اطلاع، به منظور آشنا ساختن ايرانيان به اوضاع ساير كشورهاي جهان بوده و براي كساني كه بخواهند از اوضاع سياسي و حوادث اروپا و امريكا و به‏طور كلي از اتفاقات نيم قرن كشورهاي جهان اطلاع حاصل كنند، بهترين مجموعه و مدرك مي‏باشد و چون تا آن تاريخ اين سبك روزنامه يعني اختصاص مندرجات روزنامه به حوادث و وقايع خارجي، در بين مطبوعات ايران سابقه نداشته و در ميان جرايد فارسي بي‏نظير است.  اهميت  اطلاع در اشتمال آن برمتون قراردادي مربوط به امتيازات دولتي اسناد مشابه ديگري باشد. كارمندان دولت، ملاكين و صاحب‏منصبان حكومت مجبور به ابتياع آنها بوده‏اند و وجه اشتراك را نيز از حقوقشان كسر مي‏كرده‏اند.

      ناگفته نماند تنها مقاله‏أي كه در طول مدت انتشار اين روزنامه به حوادث داخلي نوشته شده در شماره 393 مورخ شنبه سوم ذي‏الحجه 1313 قمري چاپ شده و آن سرمقاله‏ايست در صفحه اول كه در روز قتل ناصرالدين شاه به مناسبت اين پيش‏آمد، با عباراتي دلنشين در آن كه حكايت از تاثر شديد ملت ايران مي‏نمايد، مي‏باشد.

موجودي : (1325- 1322 و 1327- 1308 و 1306-1298ق)