حبل المتين

    يكي از روزنامه هاي كثيرالانتشار و مفيد زبان فارسي كه نزديك به 40 سال در خارج ايران منتشر مي شده، روزنامه معروف و مشهور “حبل المتين“‌ مي باشد

حبل المتين كلكته

     اين روزنامه به مديري سيدجلال الدين الحسيني ملقب به مؤيدالاسلام در شهر كلكته به زبان فارسي تاسيس و شماره اول آن در تاريخ 10/جمادي الثاني/1311ه.ق چاپ و توزيع گرديد. حبل المتين در 24 صفحه و به قطع وزيري بزرگ، چاپ سربي، طبع و هفته أي يكبار. روزهاي دوشنبه و سه شنبه توزيع مي شد. در هر شماره اسم روزنامه به خط نسخ درشت و بالاي آن (نامه مقدسه) و در زير، سال تاسيس (سنه 1311). و در يك طرف قيمت اشتراك و در طرف ديگر ساير خصوصيات از قبيل (كليه امور ادارة با مديركل مؤيدالاسلام است) و “ مديكل كالج استريت، نمبر 4‌“‌ و… است.

قيمت اشتراك سالانه و شش ماهه در كشورهاي مختلف، متفاوت بود.

هند و برمه: سالانه 12 روپيه    شش ماهه 7 روپيه

ايران و افغانستان: سالانه 40 قران   شش ماهه 25 روپيه و…

      مندرجات روزنامه پس از درج مقالة اساسي، عبارت از وقايع و حوادث ايران به تفصيل و كشورهاي مصر، عراق، عثماني و… و ترجمه تلگرافات خارجي و مقالات مختلف مي باشد. حبل المتين چون در ممالك ايران، هندوستان، مصر و روسيه نماينده داشته. لذا اخبار اين كشورها را به تفصيل چاپ مي كرده، بخصوص نسبت به ايران كه از اغلب شهرهاي مهم براي ادارة روزنامه، اخبار و مقاله مي فرستاده اند.

        همين جامعيت و تفصيل اخبار روزنامه بود كه باعث شد حبل المتين در ايران رواج و نفوذ زيادي پيدا كند. موضوع ديگر رايگان بودن آن بوده. كه مدت ده سال متوالي هر هفته 5000 نسخه از آن به رايگان بين روحانيان نجف و علماي ايران و ساير روشنفكران توزيع مي شد.

     به علت همين نفوذ زياد و بي پروايي در نوشتن مقالات بوده كه ناگهان اتابك متوجه خطر عظيم روزنامه شد و براي عمر اول به مدت 4 سال از ورود روزنامه به ايران جلوگيري كرد. پس از توقيف مذكور، يك مرتبه هم انتشار حبل المتين براي مدت 8 سال از طرف دولت هندوستان متوقف شد. ظاهراً سال 1295ش بود و در اوايل سال 1303ش از توقيف خارج و مجدداً چاپ و منتشر شد. و پس از آن تا فوت مؤيدالاسلام يعني تا آذر 1309 همچنان انتشار روزنامه بدون توقف ادامه داشت. در سنوات اخير به علت ضعف بينايي، امور ادارة روزنامه به عهدة دختر دوم او، فرح السلطان مي بود و چند سال اسم نامبرده در عنوان روزنامه به سمت دبيرثاني قيد گرديده است.

طلوع حبل المتين: در سال 1311 سيدجمال الدين اسدآبادي در انگلستان و پرنس ملكم خان وزيرمختار دولت عليه در لندن، در نتيجه مكاتبات متوالي با آقاي مؤيد، چنين تصميم گرفتند كه براي پيشبرد انقلاب فكري ايرانيان دست به انتشار روزنامه بزنند كه روزنامه قانون از لندن و حبل المتين از كلكته در تاريخ 10/ جمادي الثاني/1311ه.ق چاپ و توزيع شد و تا زمان مرگ مؤيدالاسلام نيز ادامه داشت.

حبل المتين تهران

     اين روزنامه در تهران به مديري ميرزاسيدحسن كاشاني برادر كوچكتر مؤيدالاسلام، تاسيس و شمارة اول آن در 4 صفحه به قطع همان حبل المتين كلكته در مطبعة سربي (مطبعة فاروس) طبع و در تاريخ 15/ ربيع الاول/ 1325ق مطابق با 19/ارديبهشت ماه/ 829 جلالي و 29/آوريل/1907م منتشر شد. در عنوان روزنامه، مديركل جلال الدين الحسيني مؤيدالاسلام (صاحب امتياز روزنامه) و عنوان مراسلات (طهران. خيابان لاله زار. نايب ميرزا سيدحسن كاشاني) معرفي شد.

    اين روزنامه، شاخ أي از حبل المتين كلكته به شمار مي رفت و در عنوان روزنامة يوميه معرفي شد و در زيرنامه روزنامه سال تاسيس (1311) و همچنين محل طبع (طهران) درج گرديد: و در آخر ستون صفحة 4 امضاي حسن الحسيني كاشاني آمده. روزنامه حبل المتين (روزنامه يوميه ملي آزاد سياسي اخباري تجاري علمي ادبي، مقالات عام المنفعه با امضاء قبول و در انتشارش اداره آزاد است) معرفي شده است.

     مندرجات حبل المتين پس از درج مقالة اساسي، عبارت از اخبار داخله و خارجه مي باشد بخصوص به علت وابستگي اين روزنامه با حبل المتين كلكته اخبار خارجه بيشتر در آن درج شده و علاوه بر آن، مذاكرات مجلس شوراي ملي و تلگرافات داخله و خارجه نيز در آن چاپ مي شد.

       پس از وقايع مجلس و حوادث باغشاه، به دستور محمدعلي شاه پنج نفر از تهران به خارج ايران تبعيد شدند. من جمله ميرزاسيدحسن كاشاني وي پس از خروج از تهران و توقف چند ماهه در رشت و انتشار چند شماره روزنامه در آنجا، در اواسط سال 1327ق مقارن با خروج محمدعلي شاه مجدداً به طهران بازگشت و انتشار روزنامه را از سر گرفت. پس از انتشار شماره 6 دررجب 1327ق به مناسبت چاپ يك مقاله با عنوان “ اذا فسل العالم فسل العالم “ به قلم سيدنورالدين مي پرسيد اسدالله خرقاني، كه بر ضد ديانت بودو عبارات زننده نيز داشت، غوغا و اعتراضات كسترده در تهران بر عليه روزنامه و مدير آن برپا شد. زيرا نشر اين مقاله را برخلاف قانون مطبوعات مي دانستند. وزارت معارف از وزارت عدليه تقاضاي محاكمه مدير حبل المتين و توقيف روزنامه را نمود. پس از آنكه حكم به اجرا درآمد، سيدحسن در منزل شخصي ماندگارشد و به واسطه كسالت ديگر اقدام به انتشار روزنامه ننمود تا در تهران از دنيا رفت.

حبل المتين رشت

     اين روزنامه در رشت به مديري آقاميرزا سيدحسن كاشاني تاسيس و در سال 1327ه. ق منتشر شده است. شمارة اول آن در محرم سال مذكور منتشر و چند شمارة بعدي نيز در همان سال چاپ شد و پس از آن سيدحسن دوباره به تهران بازگشت و كار انتشار را در تهران ادامه داد.

موجودي:

حبل المتين كلكته:

1325- 1323 (1322) 1321- 1319 (1318) 1317 (1316-1315) 1314ق. (1349) 1348 (1347) 1346 – 1345 (1344) 1343 (1342، 1333- 1326)

حبل المتين تهران:

(1327- 1326) 1325 (1323- 1322 و 1318)

حبل المتين رشت:

(1327)ق