|
نهادهاي فرهنگي در حكومت رضاشاه
ويدا همراز
سالهاي 1304-1320 را مي توان مهم ترين و بحراني ترين
سالهاي تاريخ معاصر ايران دانست زيرا در اين دوره تلاش
گسترده أي براي دگرگون ساختن نهادهاي فرهنگي و اجتماعي كشور
انجام شد تا، در نهايت، سلطة سياسي حكومت پهلوي را تثبيت
نمايد.
استقرار
ديكتاتوري، تشويق ناسيوناليسم باستانگرايانه، دوري جستن از
ارزشهاي اسلامي و حمايت از فرهنگ غربي، اصلي ترين مظاهر
سياست فرهنگي حكومت رضاشاه بود كه با توسل به ابزارها و
وسايل مختلف در جامعه تحقق يافت. در اين راستا قوانين مختلف
تدوين و سازمانها و مراكز متعددي تاسيس شد تا روند دستيابي
به اين هدفها را سرعت بخشد.
آنچه
در اين مقاله مي خوانيد بخشي از هدفهاي فرهنگي و شيوه هاي
نيل به آنهاست كه در دورة حكومت رضاشاه به اجرا درآمد.
كودتاي سوم
اسفند 1299، كه به قدرت گرفتن يكي از افراد گمنام بريگاد
قزاق منجر شد، سرآغاز سلسله تحولات و وقايع سياسي، اجتماعي،
اقتصادي و فرهنگي در ايران بود كه به مرور زمامداري رضاخان
را تحقق بخشيد.
منظور اصلي
اين تحولات، تثبيت نظام مطلقة سياسي، ترويج ناسيوناليسم
باستانگرايانة افراطي، با تاكيد بر “يكتايي” نژاد ““آريايي“
و همزمان با آن تجددطلبي شيوة اروپايي بود. “اصلاحات” سياسي
و اجتماعي آن دوران درراستاي تحقق سياستها بود.
تجددطلبي، كه اساس سياست فرهنگي رضاشاه را تشكيل مي
داد، با پذيرفتن شيوة زندگي اروپايي در ايران، كه كم و بيش
از دورة قاجاريه شروع شده بود، همراه بود. به طور كلي اين
سياست را در چند مرحله مي توان بازشناخت:
1.
وضع قوانين غيرشرعي و تجديد سازمان عدليه؛
2.
متحدالشكل كردن لباس و رواج پوشاك اروپايي؛
3.
كشف حجاب از بانوان؛
4.
ايجاد سازمان آموزشي به شيوة نوين.
از
ويژگيهاي سازمان آموزشي جديد تشكيل فرهنگستان زبان فارسي،
تاسيس سازمان پرورش افكار، تعيير تقويم هجري، تشويق روحية
ناسيوناليستي در كشور و تجليل افراطي از تمدن باستاني ايران
بود. تعيير لباس و رواج كلاه پهلوي، و سپس شاپور، گام ديگري
بود كه رضاخان براي ترويج فرهنگ غرب برداشت…
كشف
حجاب به دليل سيطرة فرهنگ اسلامي به آساني ميسر نمي شد. به
همين دليل دولت وقت با تشكيل مجامع و كانونهاي مختلف زمينة
چنين اقدامي را فراهم كرد…
در خرداد
1314، كانون بانوان تحت نظارت شمس پهلوي تاسيس شد و دختران
دانش آموز تهراني ضمن شركت در مراسم رسمي جشن پيشاهنگي با
لباسهاي ويژه رژه رفتند. در اين ميان، جمعيت نسوان وطنخواه و
كانوان بانوان نقش مهمي در اجراي برنامه هاي رضاخان ايفا
كردند…
|
