در سال 1365 با نام موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگي با بهره گيري از اسناد قابل توجهي كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي در اختيار اين مركز قرار گرفته بود شكل گرفت. از آنجا كه يكي از اساسي ترين پايه هاي آگاهي تاريخي بر اسناد و مدارك بازمانده استوار است . موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران در حفظ ، عرضه و انتشار اين ميراث فرهنگي و نيز ايجاد بستري مساعد جهت پژوهش هاي تاريخي نهايت سعي و كوشش خود را به كار بست. قلمروي مطالعات تاريخي در اين موسسه محدود به تاريخ معاصر ايران است كه تحولات سده هاي 18 الي 20 ميلادي در ايران را در بر مي گيرد. ويژگي اصلي اسناد موجود در موسسه خصوصي بودن قسمت كثيري از آنهاست و همين موجب تمايز اين اسناد از ساير مجموعه هاي مشابه مي شود. در سنوات اخير نيز به منظور حفظ اين ميراث گرانبها و همچنين تكميل موجودي آرشيو موسسه نسبت به خريد و حفظ پاره اي از مجموعه هاي خصوصي اسناد مبادرت گشته است. بخش هاي اين موسسه كه پيگيري وظايف و اهداف ياد شده را عهده دارند ، بدين قرار است:

اين واحد با توجه به منابع آرشيوي موجود در موسسه – سند ، عكس ، اسلايد، فيلم ، نوار صوتي، وظابف گردآوري، حفظ، سازماندهي و اشاعه اسناد و مدارك را عهد ه دار بوده و مركب است از بخش هاي :

الف – مخزن: مسئول گردآوري و نگهداري اسناد و مدارك است . اين اسناد شامل مجموعه ارزشمندي از اسناد دولتي و شخصي و خاطرات و نامه هاي رجال سياسي (به زبانهاي مختلف ) عكس ، اسلايد، فيلم، نوار صوتي، مدال و نشان از ابتداي دوره قاجار تا پايان سلطنت پهلوي است.

كتابخانه

كتابخانه موسسه مجموعه اي از منابع تحصصي تاريخ معاصر ايران ، كتب چاپي فارسي و غير فارسي ، نشريات، گزارش ها و نسخ خطي منحصر به فرد و نادر، مرقعات بسيار ارزنده چه بصورت مجلدات و يا تنها و كتب چاپ سنگي را گردآوري نموده است.

كتابخانه همچنين به انجام اموري چون تهيه فهرست اعلام اشخاص از منابع چاپي ، تهيه كتابشناسي تاريخ معاصر ايران ، گردآوري بيوگرافي موجود در منابع منطقه مبادرت مي ورزد.

الف – ترجمه: ترجمه اسناد و مقالات از زبانهاي انگليسي و فرانسه به فارسي و ترجمه كتب و منابع دست اول و معتبر در زمينه تاريخ معاصر ايران.

ب – تاريخ شفاهي : ثبت و ضبط اطلاعات شفاهي رجال موثر در تحولات چند دهه اخير.

پ – فصلنامه تاريخ معاصر ايران: جمع آوري مطالب از نويسندگان ، محققين و مترجمين بصورت مقاله ، خاطرات ، اسناد ، نسخه شناسي تاريخ معاصر ايران، نقد و بررسي كتاب و انتخاب مطالب مورد نظر براي چاپ در فصلنامه توسط هيئت تحريريه فصلنامه.